«هنر چوقابافی» قصه‌ای از اصالت و زیبایی؛ «شوکل» روستای ملی می‌شود

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: بی‌بی گل، زنی از دیار اندیکا، با چشمان درخشان و لبخندی که همچون آفتاب صبحگاهی دل‌ها را گرم می‌کند در دل روستای خود مشغول چوقا بافی است. او با دستانی ماهر و هنرمند، تار و پود را به هم می‌پیوندد و با هر بافت، داستانی از فرهنگ و سنت‌های بختیاری را زنده می‌کند.

لباس‌های سنتی مردان بختیاری با رنگ‌های سیاه و سفید در دستان بی‌بی گل جان می‌گیرد. او با دقت و عشق، هر تار و پود را به گونه‌ای می‌بافد که گویی روح طبیعت در آن دمیده شده است. صدای چرخش وسیله دوزندگی اش و نغمه‌های دلنشین او در فضای روستا طنین‌انداز است و هر کس که به او نزدیک می‌شود، حس می‌کند که در دنیای دیگری غرق شده است.

بی‌بی گل نه تنها یک بافنده ماهر، بلکه نگهبان سنت‌ها و ارزش‌های فرهنگی است. او با هر چوقایی که می‌بافد، پیوندی عمیق با اجدادش برقرار می‌کند و به نسل‌های آینده یادآوری می‌کند که زیبایی در سادگی و اصالت نهفته است. در چهره‌اش، نشانه‌های زندگی و تلاش دیده می‌شود و در دلش، عشق به سرزمین و فرهنگش می‌تپد.

او نماد زنی است که با هنر خود نه تنها لباس می‌سازد بلکه هویت و تاریخ قومش را نیز زنده نگه می‌دارد. بی‌بی گل با دستانی پر از عشق و قلبی سرشار از امید به زندگی ادامه می‌دهد و در هر بافت، دنیایی از زیبایی و معنا را به تصویر می‌کشد.

اکنون مسئولان میراث فرهنگی اعلام کردند که روستای شوکل حاجیوند در استان خوزستان در حال بررسی برای ثبت به عنوان اولین روستای ملی صنایع دستی در رشته چوقابافی است. این اقدام بخشی از تلاش‌ها برای حفظ و ترویج هنرهای سنتی و حمایت از جوامع محلی است.

روستای شوکل حاجیوند، واقع در شهرستان اندیکا، به‌دلیل هنر چوقابافی شهرت دارد. چوقا، پوشش سنتی مردان بختیاری، توسط زنان این روستا با استفاده از روش‌های سنتی بافته می‌شود. این هنر که قدمتی چند صد ساله دارد نه تنها به عنوان یک پوشش، بلکه به عنوان نمادی از فرهنگ و هویت بختیاری‌ها شناخته می‌شود.

شکرالله قاسمی، معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مدیرکل میراث‌فرهنگی خوزستان در گفتگویی اعلام کرد: «در روستای شوکل حاجیوند نزدیک به ۲۰۰ بافنده مشغول به فعالیت هستند که بسیاری از آن‌ها نشان‌های ملی و بین‌المللی، از جمله نشان یونسکو، را دریافت کرده‌اند. این روستا ظرفیت بالایی برای ثبت به عنوان روستای ملی چوقابافی دارد.»

بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، تیمی از بازرسان شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی در اسفندماه سال جاری به استان خوزستان سفر خواهند کرد تا روستای شوکل حاجیوند را از نزدیک بررسی کنند. این تیم وظیفه دارد تا شرایط روستا، کیفیت تولیدات، و میزان مشارکت جامعه محلی در حفظ این هنر سنتی را ارزیابی کند.

در انتظار ماه اسفند

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مدیرکل میراث‌فرهنگی خوزستان در گفتگو با خبرنگار مهر از سفر بازرسان شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی در اسفندماه سال جاری به خوزستان به‌منظور بررسی روستای شوکل حاجیوند برای ثبت به عنوان روستای ملی چوقابافی خبر داد.

شکرالله قاسمی اظهار کرد: اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، نظر به ظرفیت یادشده با رایزنی که با معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارتخانه متبوع انجام داد، ثبت روستای شوکل حاجیوند به عنوان روستای ملی صنایع‌دستی در رشته چوقابافی را در دستورکار قرار داده است.

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مدیرکل میراث‌فرهنگی خوزستان با بیان این‌که چوقا در کنار سادگی ظاهری با فلسفه‌ای خاص، دارای قدمت بالا و بافت آن مستلزم هنر و مهارت خاصی است، افزود: اغلب زنان روستای شوکل حاجیوند در شهرستان اندیکا به کار بافت چوقا مشغول هستند و بیشتر آنان فنون بافت این پوشش را نسل به نسل فراگرفته‌اند و به نسل‌های بعدی نیز منتقل کرده و می‌کنند.

وی با اشاره به این‌که هرسال گردشگران زیادی برای خرید چوقا به این روستا سفر می‌کنند گفت: چوقا که پوشش مردان بختیاری است، معروفترین و باکیفیت‌ترین آن را بانوان روستای شوکل حاجیوند می‌بافند که به چوقای «کیارسی‌بافت» نیز مشهور است.

قاسمی با بیان این‌که شرح خدمات ثبت این روستا در سامانه بارگذاری و مجری کار نیز مشخص شده است، افزود: براساس صحبت‌های انجام شده مقرر شده است تا بازرسان شهرها و روستاهای ملی از سوی معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارتخانه در اسفندماه سال جاری برای بررسی موضوع و بازدید از روستای شوکل حاجیوند به استان سفر کنند.

او ابراز امیدواری امیدواری کرد: با تحقق این موضوع شاهد ثبت اولین روستای ملی صنایع‌دستی در استان خوزستان پس از ثبت چهار شهر ملی (رُفیع، شوشتر، اندیکا، اهواز) و یک شهر جهانی (دزفول) باشیم.

چوقای نماد کیفیت و اصالت

چوقای تولیدی در روستای شوکل حاجیوند، به‌ویژه چوقای «کیارسی‌بافت» به دلیل کیفیت بالا و اصالت در طراحی در سراسر ایران شناخته شده است. این محصول نه تنها در میان جامعه بختیاری محبوبیت دارد بلکه به عنوان یک کالای فرهنگی و هنری به سایر نقاط ایران و حتی خارج از کشور نیز صادر می‌شود.

ثبت روستای شوکل حاجیوند به عنوان روستای ملی چوقابافی می‌تواند تأثیرات مثبت زیادی بر این منطقه داشته باشد. از جمله این تأثیرات می‌توان به افزایش درآمد ساکنان محلی از طریق فروش محصولات، جذب گردشگران بیشتر و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید اشاره کرد.

با این حال چالش‌هایی نیز در این مسیر وجود دارد. کمبود امکانات زیربنایی، نیاز به آموزش بیشتر هنرمندان و ضرورت حفاظت از محیط زیست در برابر افزایش گردشگران از جمله مسائلی هستند که باید توسط دولت و نهادهای محلی مورد توجه قرار گیرند.

استان خوزستان، که به‌دلیل تاریخ غنی و تنوع فرهنگی خود شناخته می‌شود، پیش از این چهار شهر ملی (رُفیع، شوشتر، اندیکا، اهواز) و یک شهر جهانی (دزفول) را در فهرست شهرهای ثبت‌شده صنایع دستی دارد. ثبت روستای شوکل حاجیوند به عنوان اولین روستای ملی صنایع دستی در این استان، گامی مهم در جهت تقویت جایگاه خوزستان به عنوان یکی از قطب‌های فرهنگی و هنری ایران است.

با توجه به تلاش‌های انجام‌شده و برنامه‌ریزی‌های در حال اجرا، به نظر می‌رسد که روستای شوکل حاجیوند به زودی به عنوان اولین روستای ملی چوقابافی در ایران ثبت شود. این اقدام نه تنها به حفظ و احیای هنر چوقابافی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند الگویی برای سایر مناطق ایران در جهت توسعه صنایع دستی و گردشگری باشد.