آشفته بازار برنج؛ شالیکوبی‌ها زیر تیغ نظارت قرار گرفتند

خبرگزاری مهر؛ گروه استان: حال و روز برنج کار و مصرف کننده هر دو ناخوش است. کشاورزی که برنج را با کیلویی ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان به فروش رساند اکنون مجبور است همان محصول را با قیمت دو تا سه برابری از بازار تهیه کند.

مازندران اولین استان تولید کننده برنج در کشور به شمار می‌رود و همزمان با شروع فصل کشت، قفسه‌های بازار و فروشگاه‌ها و شالیکوبی‌ها از برنج استان خالی است.

ریشه یابی کم یا گرانی برنج در حال حاضر به سیاست‌های چند سال گذشته برمی‌گردد، کشت توافقی که چند سال پیش شروع شده بود اما با پایان برداشت محصول دولت زیر قول و وعده‌هایش زد و برنج آن سال روی دست شالی کار ماند.

از آن سال به بعد هرچند هلدینگ‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای و یا اتکا برای خرید برنج مازاد کشاورزان به میدان آمدند اما خرید به صورت چکی و زیر قیمت، تیشه به ریشه کشاورزی زد و سبب شد تا کشاورزان قید برنجکاری را برای سال‌های بعد بزنند.

ریشه یابی کمیابی و گرانی برنج

ریشه کمیابی برنج در حال حاضر را باید در آمارسازی‌های سال‌های قبل جستجو کرد. سازمان متولی از رشد ۲۰ تا ۳۰ درصدی تولید خبر می‌داد و کشاورز و کارخانه دار بر این عقیده بود که این آمارها چندان واقعی نیست و سطح زیر کشت رو به افول است.

از سوی دیگر هزینه‌های بالای تولید و پایین بودن قیمت برنج طی سال‌های قبل، روند فروش مزارع و تغییر کاربری را در استان‌های شمالی و مازندران فزونی کرده بود و کشاورزانی که دل به برنج و برنج کاری بسته بودند تقلا می‌کردند تا با کشت دوباره و برداشت رتون، بخشی از هزینه‌های سنگین و گزاف برنجکاری در کشت اول را تأمین کنند.

برنج پس از گندم، دومین محصول پرمصرف ایران است و به گفته مجری طرح گندم و برنج وزارت جهاد کشاورزی، در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۳، ۷۵۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشور زیرکشت برنج رفته که بیشترین آن در استان‌های شمالی گیلان، گلستان و مازندران بوده است.

از مجموعه شالیزارها ۲۱۰ هزار هکتار در مازندران واقع شده است مسئولان جهاد کشاورزی در پایان فصل برداشت از رشد بیش از ۳۰ درصدی برنج خبر داده بودند.

در بازار و شالیکوبی برنج نیست!

تقی جعفریان عضو انجمن تولید کنندگان برنج و شالیکوبی داران بر این عقیده است که اگر میزان تولید برنج رشد یافته و روی دست کشاورزان مانده در بازار و شالی کوبی ها نمی‌توان آن را پیدا کرد.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر با اظهار اینکه از بیش از یک ماه گذشته تاکنون بارها شالی‌کوبی ها از برنج خالی شده است، ادامه داد: باید دید برنجی که نمایندگان مردم مدعی هستند روی دست کشاورزان باقی مانده کجا قرار دارد.

وی واقعی نبودن آمارهای تولید را از مشکلات مهم برنامه‌ریزی‌ها ذکر کرد و گفت: میزان آمار تولید برنج نه تنها افزایشی نیست بلکه روند کاهشی داشته است.

ارقام پر محصول به لحاظ قیمتی نرخ مناسب‌تری داشته، ضمن اینکه به ازای هر متر مکعب آب مصرفی تولید محصول بیشتری دارند. بین ۲۰ تا ۲۵ درصد تولید برنج در این ارقام بوده و باقی سهم ارقام برنج محلی و کیفی با قیمت بالا است. از این رو، با وجود میزان تولید بالا، بیشتر مردم با توجه به کاهش سطح درآمدشان توان خرید برنج ارقام محلی را ندارند.

در مجموع می‌توان گفت، برنج هاشمی از ۲۰ فروردین تا ۳۰ دی ماه ۵۶.۸۲ درصد، طارم از ۱۰ اردیبهشت تا ۳۰ دی ماه ۱۳.۶۴ درصد و شمشیری از ۱۰ اردیبهشت تا ۳۰ دی ماه ۸.۸۹ درصد افزایش قیمت داشته‌اند.

در این خصوص برنج فجر نیز از ۱۰ اردیبهشت که هر کیلو گرم ۱۰۰ هزار تومان بود تا ۳۰ دی ماه که به ۱۱۵ هزار تومان رسید ۱۵ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است.

نرخ خرید تضمینی هم ترمز گرانی را نکشید

اعلام نرخ خرید تضمینی برنج نیز در سال جاری نتوانست جلوی رشد افسارگسیخته گرانی محصول را بگیرد. بر اساس مصوبه شورای قیمت گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی نرخ خرید تضمینی برنج برای سال زراعی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ تعیین شد.

به این ترتیب قیمت برنج گروه یک (خزر، فجر و ارقام مشابه) برای هر کیلوگرم ۷۵ هزار تومان، نرخ برنج گروه دو (شیرودی، سازندگی و ارقام مشابه) ۷۳ هزار تومان و قیمت برنج گروه سه (ندا، نعمت و ارقام مشابه) نیز ۷۰ هزار تومان تعیین شده بود اما روند قیمت آن در بازار چند برابری است.

گرانی افسار گسیخته برنج درحالی است که در آستانه سال نو و ماه مبارک رمضان قرار داریم و این مسئله نگرانی شهروندان و مردم را بیشتر کرده است. علاوه بر برنج‌های داخلی قیمت برنج‌های خارجی نیز در بازار مازندران صعودی بوده و این ماده غذایی سال‌هاست که از سفره برخی از نیازمندان خالی شده است.

رصد شالیکوبی ها و نظارت بر بازار به عنوان راهکار متولیان امر برای کنترل قیمت برنج در آستانه ماه رمضان و سال جدید در دستور کار قرار گرفته است.

بازرسی مشترک جهاد کشاورزی و صمت از شالیکوبی‌های نکا

در چارچوب برنامه‌های مبارزه با سودجویی و تضمین سلامت بازار محصولات کشاورزی، تیم نظارتی مشترک مدیریت جهاد کشاورزی و اداره صنعت، معدن و تجارت (صمت) شهرستان نکا، از واحدهای شالیکوبی این شهرستان بازدید کردند.

صمد زرینی مدیر جهاد کشاورزی نکا در گفت گو با خبرنگار مهر با اشاره به رصد شالیکوبی ها افزود: این اقدام با هدف کنترل دقیق موجودی برنج، پیشگیری از احتکار و برخورد قانونی با متخلفان انجام شد.

مدیر جهاد کشاورزی نکا، با تأکید بر نظارت مستمر بر عملکرد شالیکوبی‌ها اعلام کرد: همکاران ما به‌صورت روزانه و با جدیت، میزان ذخایر و قیمت‌گذاری برنج را رصد می‌کنند. هرگونه تخلف از جمله عدم ثبت موجودی، گرانفروشی، یا احتکار، بدون اغماض پیگیری خواهد شد.

وی افزود: ثبت دقیق موجودی برنج در سامانه‌های جامع تجارت و جامع انبارها برای تمامی واحدها الزامی است. در صورت تخلف، مسئولیت عواقب قانونی آن به‌طور کامل بر عهده مالکان خواهد بود.

طبق مصوبه پیامدهای نقض مقررات و عدم ثبت موجودی برنج در انبارها و شالیکوبی ها شامل این است که شالیکوبی‌های متخلف مشمول ماده ۳ قانون مبارزه با احتکار و جریمه‌های سنگین می‌شوند.

همچنین عرضه خارج از شبکه رسمی یا دستکاری قیمت‌ها به منزله اخلال در بازار تلقی و با متخلفان برخورد قضائی می‌شود.

زرینی خاطرنشان کرد: هدف نهایی، تأمین امنیت غذایی و جلوگیری از سوءاستفاده سودجویان از شرایط کنونی است. نظارت الکترونیکی و میدانی، دو بال اصلی این اقدامات هستند.

رصد کامل از انبارهای دپوشده شروع شد

رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران وجود تلاطم قیمتی در بازار برنج داخلی در استان‌های مختلف کشور را به هیچ عنوان مورد قبول این سازمان و دولت ندانست و تصریح کرد: به همین منظور با دستور ویژه جهاد کشاورزی و استاندار مازندران به مجموعه نهادهای نظارتی، پایش و رصد کامل از انبارهای دپو شده برنج شروع شده است.

بابک مؤمنی با تاکید بر اینکه هرگونه احتکار، دپوی برنج به نام اینکه کشاورز اکنون راضی به فروش نیست و یا گران فروشی به بهانه عرضه نکردن این محصول در بازار قطعاً جرم برای صاحبان آنها اعمال خواهد شد، گفت: قیمت منطقی برنج باید از سوی سازمان حمایت از مصرف کننده اعلام و اعمال شود.

وی یادآورشد، هرچند در زمان کاشت برنج و اعلام دیرهنگام قیمت انواع برنج تولیدی تا زمان حاضر که برنج به دست مصرف کننده برسد، خیلی زمان بر شده و این قیمتی که در بازار وجود دارد، مورد تأیید نیست و قطعاً برخورد در بازار نیز شروع خواهد شد.

مازندران سالانه بیش از یک میلیون تن برنج می‌کند و۴۰ درصد نیاز کشور را تأمین می‌کند.