چرا فکر گناه، انسان را به گناه کردن می کشاند؟

به گزارش خبرنگار مهر، ماه رمضان از پرفضیلت ترین ماه‌های سال و ماه میهمانی خداوند است. در این ماه درهای فیض و رحمت الهی باز می‌شود و همگان در ضیافت خداوند از برکات معنوی تنعم می‌کنند. رمضان پس از ماه‌های رجب و شعبان مقدمه‌ای برای خودسازی و زمینه سازی معنوی و دوری از گناهان و نزدیک شدن به خداوند است. روزه داری که از ابتدا تا انتهای این ماه بر مسلمان واجب شده است نیز زمینه معنوی آمادگی روح برای قرار گرفتن در جایگاه استغفار و پاک شدن از گناهان را فراهم می‌کند از این رو مسلمانان با شب زنده داری، تلاوت قرآن و اطعام و افطاری دادن، صدقه و روزه داری سعی در بهره مندی هرچی بیشتر از فضائل آن می‌کنند.

پیامبر گرامی اسلام درباره ماه رمضان و آمرزش گناهان در این ماه می‌فرمایند: «انما سمی الرمضان لانه یرمض الذنوب، ماه رمضان به این نام خوانده شده است، زیرا گناهان را می‌سوزاند.» ایشان همچنین فرموده‌اند «ای مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روی آورد، ماهی که نزد خدا از همه ماه‌ها برتر و روزهایش بر همه روزها و شب‌هایش بر همه شب‌ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهی است که شما در آن به میهمانی خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته‌اید، نفس‌های شما در آن تسبیح و خوابتان در آن عبادت، عملتان در آن مقبول و دعایتان در آن مستجاب است. بهترین ساعاتی است که خداوند به بندگانش نظر رحمت می‌کند.»

شب قدر از شب‌هایی که برتر از هزار ماه است و فرشتگان در این شب به اذن خدا فرود می‌آیند و جمیع مقدرات بندگان را در طول سال تعیین می‌کنند. و وجود این شب در این ماه مبارک نعمت و موهبتی الهی بر امت پیامبر گرامی اسلام (ص) است و مقدرات یک سال انسان‌ها (حیات، مرگ، رزق و…) براساس لیاقت‌ها و زمینه‌هایی که خود آنها به وجود آورده‌اند تعیین می‌شود و انسان در چنین شبی با تفکر و تدبر می‌تواند به خود آید و اعمال یک سال خود را ارزیابی کند و با فراهم آوردن زمینه مناسب بهترین سرنوشت را برای خود رقم زند.

فضائل برشمرده شده در این ماه بی شک از آن کسانی است که حقیقت آن را درک کرده و با عمل و گفتار و کردار خود به آنه توصیه شده جامه عمل بپوشانند و در حالی که تمامی اعضا و جوارح از گناه و حرام به دور است با اخلاص و توکل و توسل به اهل بیت در زمینه عمل به دستورات الهی و احکام قرآن در راه خودسازی گام بردارند. تأثیر این ماه می‌تواند چنان باشد که در طول زندگی و دیگر ماه‌ها نیز آثاری از آن را در روح و جان داد.

در راستای بهره مندی هرچه بیشتر از فیوضات این ماه و قدم گذاشتن در مسیر خودسازی و تزکیه نفس حجت الاسلام سید محمدباقر علوی تهرانی در سلسله سخنرانی‌هایی به آداب ورود به ماه مبارک رمضان اشاره کرده است که خبرگزاری مهر بنا دارد تا در قالب گزارش‌هایی آن را به خوانندگان عرضه کند. در ادامه بخش نهم این سخنرانی را می‌خوانید.

علم به گناه

توبه‌ی حقیقی از سه عنصر علم، حال و عمل تشکیل می‌شود. شخص تائب (توبه کننده) باید یقین پیدا کند که گناه حقیقت انسان را به هلاکت می‌کشاند. قلب ما بیت الله و عرش الرحمن است و می‌تواند ما را به عالی‌ترین مقامات ممکنه‌ی نظام خلقت می‌رساند، یعنی مقام عندیت (…عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ)

بیان مبارک معصوم اینست که هیچ چیز مثل گناه قلب را تباه نمی‌کند. امام زین‌العابدین (ع) فرمودند: بهجت و شادمانی و بالیدن به گناه، از عمل گناه بدتر است.

قلب گاهی مرتکب گناه می‌شود، اما وقتی گرفتارش شد، گناه بر او غلبه می‌کند تا قلب زیر و رو می‌شود. قلبی که بنا بود او را به خدا برساند، به حضیض می‌رساند. منکر برایش معروف می‌شود و به جای صعود، منجر به سقوط می‌شود. بیان قرآن کریم درباره سقوط اینست که «أُولَئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ» این‌قدر سقوط می‌کند که حتی شایسته نیست خداوند او را انسان خطاب کند. در سوره‌ی انفال آیه‌ی ۲۲ می‌فرماید: بدترین جنبندگان نزد خدا، افراد کر و لالی هستند که اندیشه نمی‌کنند.

رسول اکرم فرمودند: هرکسی گناه کند، بخشی از انسانیت او می‌رود و هرگز بازنمی‌گردد. پس اگر توبه کنیم گناهان‌مان پاک می‌شود ولی دیگر آدم قبلی نیستیم. حالا می‌فهمیم که چرا امیرالمؤمنین (ع) گناه نمی‌کند؟ از ترس جهنم و شوق بهشت نیست. چون انسان هستم گناه نمی‌کنم. بنیانی‌ترین چیزی که ما را به مرز انسانیت می‌رساند عقل است که نباید با گناه زائل شود.

امام زین العابدین فرمودند: وای به حال کسی که واحدش از عشراتش بیش‌تر می‌شود. می‌دانید کسی‌که یک حسنه انجام بدهد ده برابر و کسی‌که یک گناه انجام بدهد همان یک برابر است.

حال ندامت از گناه

وقتی این علم را پیدا کرد، حالی در فرد تائب ایجاد می‌شود که به آن حال ندامت و پشیمانی می‌گویند. یک گناه کردم، نافرمانی از خدا بود، اطاعت شیطان بود، جزایش عقوبت در قیامت بود، تنزل از مقام انسانیت بود. چرا به من و شما می‌گویند آیات معاد رو بخوانید؟ تا بدانیم جزای گناهان ما در قیامت چیست بلکه نادم بشویم. براساس این ندامت، یک عزم و اراده‌ی جدی ایجاد می‌شود که انسان دیگر حتی به گناه فکر هم نکند، نه این‌که فقط گناه نکند.

اگر کسی توبه کند و بگوید من دیگر گناه نمی‌کنم، روزنه‌ای را باز گذاشته که شیطان سراغش بیاید. فکر گناه است که انسان را به گناه می‌کشاند؛ به همین دلیل قرآن نمی‌فرماید زنا نکنید، بلکه می‌فرماید اصلاً نزدیکش نشوید.

جبران گناه با اقدام عملی

آن‌گاه باید یک ثمره‌ی اجرایی و عملیاتی در ما ایجاد شود. جبران حق الله و حق الناس. اگر در کسی آن حال ایجاد شود ولی اقدام عملی نکند، بداند که توبه‌اش توبه‌ی حقیقی نیست، و بازیگری است.

در پی این حال و این ندامت و این عزم جدی، باید گذشته را جبران کند. بداند که گناه او را شاد کرده و او باید خودش را به حزن عقوبت کند. محزون بودن یکی از علائم مؤمن است. این حزن در قلب است. این حزن همان حال عبادت شبانه است. حالاتی که باید در توبه باشد. کسی‌که از گناه توبه می‌کند باید حال تأسف، حال بکاء و گریه، و پناه‌خواهی به خدا داشته باشد. با خضوع و خشوع، حال درخواست و بازگشت، حال فقر و نداری، دل‌نگرانی، اضطرار و بیچارگی، فریاد، عجز و اعتراف از سو پیشینه خود توبه کند.

قبلاً عرض کردم که گناه یک عمل است که دارای یک اثر است. توبه‌ای که گفتیم عمل را از بین می‌برد ولی اثر را از بین نمی‌برد. اثر گناه را غفران خداوند از بین می‌برد.