خبرگزاری مهر، گروه استانها: تدین و دین‌داری مردم خراسان جنوبی باعث شده که از گذشته‌های دور در ماه رمضان آداب و رسوم خاصی در وقت‌های افطار و سحر و حتی ساعات روزه داری داشته باشند.
آداب و رسومی که بخشی از هویت مردم این خطه از ایران را تشکیل می‌دهد و بخشی از آن تا به امروز باقی مانده است و تعدادی دیگر از این آداب و رسوم هم به فراموشی سپرده است.
مرور این سنت‌ها علاوه بر آنکه جذاب و شیرین است ما را با بخشی از فرهنگ جنوب خراسان دیروز و خراسان جنوبی امروز آشنا می‌کند و از طرف دیگر نشان صمیمیت و همبستگی بین مردم این استان از گذشته‌های دور است.
کبری بیدختی بانوی موی سپیدی که در آستانه ۷۰ سالگی است در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: همه چیز در قدیم حال و هوای دیگری داشت و از محرم و نوروز تا همین رمضان فضای شهر و خانه‌هایمان متفاوت با الان بود.
وی افزود: به عنوان مثال در رمضان‌های گذشته «شو خوانی» یا به اصطلاح امروزی‌ها شب خوانی داشتند که همین شب خوانی و مناجات خوانی‌ها باعث می‌شد که بفهمیم سحر نزدیک است و خود را برای خوردن سحری آماده می‌کردیم.
«شوخوانی» ما را از وقت سحر آگاه می‌کرد
بیدختی گفت: در سنت «شوخوانی» افراد به بالای پشت بام خانه‌های خود می‌رفتند و با خواندن مناجات‌ها و اشعاری دیگران را از هنگام سحر آگاه می‌کردند.
این شهروند خراسان جنوبی بیان‌کرد: در گذشته خانم‌های همسایه و آشنا معمولاً صبح‌ها دوره قرآن داشتند که در این دوره قرآن‌ها هر روز یک جز قرآن را به صورت جمع خوانی قرائت می‌کردند که البته این سنت هنوز هم باقی مانده است.
یک نفر از همسایه‌ها دیگران را هنگام سحر بیدار می‌کرد
غلامرضا اشرفی از دیگر موی سپیدان خراسان جنوبی که بیش از هفت دهه از عمر او می‌گذرد در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: یکی از سنت‌های ماه رمضان که هنوز از کودکی در خاطرم باقی مانده این است که معمولاً یک نفر از همسایه‌ها دیگران را برای وقت سحر بیدار می‌کرد.
وی بیان کرد: نزدیک سحر که می‌شد درب خانه همسایه‌ها را می‌زد و آنان را برای سحری بیدار می‌کرد و در زمانی که وسایل ارتباطی و موبایل و… نبود با همین روش همدیگر را در نیمه شب بیدار می‌کردند.
اشرفی گفت: دوستی و صمیمت بین مردم آنقدر زیاد بود که کسی ناراحت نمی‌شد که چرا همسایه نصف شب در خانه آنها را زده است بلکه حتی از او تشکر می‌کردند که از وقت خود گذشته تا آنان را برای خوردن سحری بیدار کند.
جز خوانی بانوان صبح‌ها و جز خوانی آقایان شب‌ها بود
فریبا کاهنی، کارشناس مردم شناسی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: در جنوب خراسان از دیرباز آداب و رسوم زیادی بین مردم در ماه رمضان ساری و جاری بوده است.
وی بیان کرد: از جمله این سنت‌ها بحث جز خوانی قرآنی در جنوب خراسان مانند سایر نقاط کشور است که معمولاً جز خوانی بین بانوان در صبح‌ها و در بین آقایان در شب برگزار می شده است تا در پایان ماه مبارک سی جز قرآن را قرائت کنند.
کارشناس مردم شناسی میراث فرهنگی خراسان جنوبی یادآور شد: این جز خوانی قرآن معمولاً بین همسایگان و آشنایان برگزار می شده است.
«رمضو خوانی»، سنتی که نوجوانان اجرا می‌کردند
کاهنی با اشاره به اینکه یکی دیگر از سنت‌ها آئین رمضان خوانی است که از قدیم الایام در جنوب خراسان جنوبی برگزار می شده است، ادامه داد: در این سنت نوجوانان بین ۱۰ تا ۱۵ سال به درب خانه‌ها می‌رفتند و از آنان برای «رمضو خوانی» اجازه می‌گرفتند.
وی گفت: در ابتدا ابیاتی درباره ماه مبارک رمضان می‌خوانند و در پایان نیز از صاحب خانه درخواست می‌کردند که هدیه‌ای در حد توان به آنان بدهند.
کارشناس مردم شناسی میراث فرهنگی خراسان جنوبی یادآور شد: سنت «رمضان خوانی» در سال ۹۱ در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.
کاهنی با اشاره به اینکه یکی دیگر از سنت‌ها طبل زنی در شهرستان طبس است، گفت: این سنت در پشت بام یکی از حسینیه‌ها انجام می‌شود و در سه نوبت اقدام به طبل زنی می‌کنند.
سنت «طبل زنی» طبس سال ۸۹ در فهرست میراث معنوی ثبت شده است
وی اظهار کرد: یک نوبت طبل زنی با فاصله زمانی بسیار از اذان صبح انجام می‌شود که خانم خانه برای آماده کردن سفره سحری بیدار شود، نوبت دوم برای خوردن سحری طبل زنی انجام می‌شود و نوبت سوم هم در هنگامه اذان صبح این اقدام صورت می‌گیرد.
کارشناس مردم شناسی میراث فرهنگی خراسان جنوبی افزود: سنت طبل زنی طبس نیز در سال ۸۹ در فهرست میراث معنوی ثبت شده است.
کاهنی با اشاره به اینکه سنت ملاقه زنی در شب ۲۷ ماه رمضان یکی از سنت‌های دیرین در جنوب خراسان است، بیان کرد: در این سنت بانوان با چادر روی خود را می‌گیرد و با داشتن سفره‌ای که از توبافی آنان را ساخته و درون آن قرآن، آئینه و شانه است به درب خانه‌ای می‌روند و با ملاقه ای به در خانه می‌زنند.
وی یادآور شد: وقتی با ملاقه به در خانه می‌زنند، خانم صاحبخانه می فهمد که فرد پشت در خانم است و خودش در خانه را باز می‌کند.
کارشناس مردم شناسی میراث فرهنگی خراسان جنوبی گفت: بعد از اینکه در خانه را باز می‌کند، بانوی پشت در که با چادر صورت خود را گرفته می‌گوید که برای سنت ۲۷ ماه رمضان آمده و از صاحب خانه تنقلات و پول و یا پارچه هدیه می‌گیرد.
کاهنی افزود: سنت «ملاقه زنی» نیز در سال ۹۱ در فهرست میراث معنوی به ثبت رسیده است.
امید آنکه این سنت‌ها را در خاطره جمعی استان خود حفظ کرده و به نسل جدید منتقل کنیم.
نظر شما