خبرگزاری مهر- گروه مجله، فاطمه برزویی: سال ۱۳۸۱ بود که مجلس شورای اسلامی تصویب کرد خراسان بزرگ به سه استان جداگانه تقسیم شود. دو سال بعد، یعنی در خرداد ۱۳۸۳، شورای نگهبان این تصمیم را تأیید کرد و از آن روز، ما سه استان خراسان رضوی، شمالی و جنوبی را روی نقشه ایران داریم. اما اگر کمی به عقب برگردیم، می‌بینیم که خراسان فقط یک نام نیست، بلکه تاریخی به بلندای ۸۰۰ هزار سال دارد، زمانی که هنوز آریایی‌ها پا به فلات ایران نگذاشته بودند.
خراسان رضوی همیشه جایگاه ویژه‌ای داشته است؛ قلب تپنده خراسان قدیم که هم از نظر تاریخی و تمدنی و هم از نظر گردشگری، اهمیت زیادی دارد. از حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام در مشهد گرفته تا قیام سربداران در باشتین و سبزوار که توانستند بعد از ۱۲۰ سال، به سلطه مغول‌ها در ایران پایان دهند. امروز خراسان رضوی با ۱۱۷ هزار و ۶۸۴ کیلومترمربع مساحت (معادل ۷ درصد از کل کشور)، پنجمین استان پهناور ایران است و با جمعیت ۶ میلیون و ۴۳۴ هزار نفری (طبق سرشماری ۱۳۹۵)، بعد از تهران، دومین استان پرجمعیت کشور به شمار می‌رود.
همان‌طور که این استان قدمتی کهن دارد، مردمانش هم نوروز را با رسم و رسوم خاصی جشن می‌گیرند. در ادامه نگاهی به این آئین‌های کهن می‌اندازیم.
تحویل سال کنار گنبد طلایی
چطور می‌شود همسایه ضامن آهو باشی و دلت نخواهد سال تحویل را کنار گنبد طلایی‌اش سپری کنی؟ در شب و روز تحویل سال، خیابان‌های اطراف حرم امام رضا (ع) پر از مردمی است که با دل‌هایی پر از امید و دعا راهی حرم شده‌اند. مادرها دست بچه‌هایشان را گرفته‌اند، پدرها قرآن کوچکی در جیب دارند، و همه در انتظار لحظه‌ای هستند که سال نو در صحن و سرای امام رئوف آغاز شود.
جوشواره؛ آش دورهمی خراسانی‌ها در اولین روز سال
دیگر کمتر کسی در شهرهای بزرگ سراغ نان خانگی می‌رود؛ شاید آخرین باری که خیلی‌ها طعم این نان را چشیدند، همان روزهای قرنطینه و خانه‌نشینی دوران کرونا بود. اما در خراسان رضوی، به‌ویژه در روستاهای این استان، پخت نان خانگی هنوز هم بخشی از سنت‌های نوروزی است. زنان روستایی باور دارند که خانه باید در لحظه سال تحویل پر از نان باشد تا در سیزده روز اول سال، نیازی به خرید نان از بازار نباشد.
سفره هفت‌سین در خراسان رضوی، علاوه بر سین‌های اصلی، چند عنصر دیگر هم دارد که برای خراسانی‌ها معنای خاصی دارند: آب، نان و عسل. آن‌ها معتقدند که آب نشانه طول عمر، عسل مایه شیرین‌کامی و تندرستی، و نان نماد برکت و روزی در سال جدید است.
غذاهای نوروزی هم در خراسان رنگ و بوی خودش را دارد. غذای شب اول سال، مثل خیلی از نقاط ایران، رشته‌پلو است که نمادی از سررشته داشتن در کارهاست. از طرفی، آن‌ها رسم دیگری برای خوردن باقی‌مانده غذای شب عید دارند. کمی از ماهی و کوکو که از شب آخر سال مانده، در روز اول سال خورده می‌شود. فلسفه‌اش هم این است که ماهی را می‌خورند تا رزقشان حلال باشد و کوکو را می‌خورند تا در سال جدید از کوکو گفتن (غر زدن و شکایت کردن) در امان بمانند!
هر شهر و خانواده‌ای غذای مخصوص خودش را دارد و در خراسان رضوی، یکی از غذاهای سنتی نوروزی آش جوشواره (یا جوش‌پره) است. این آش خوشمزه را معمولاً روز اول سال درست می‌کنند و طعم واقعی‌اش را وقتی دارد که در کنار خانواده و فامیل خورده شود. طرز تهیه آن هم کاملاً سنتی و جذاب است. زنان خراسانی اول خمیر آرد گندم را پهن می‌کنند و آن را به شکل ورقه‌های نازک در می‌آورند. بعد وسط این خمیر را با پیاز خرد شده، عدس و نخود پخته و له‌شده، ادویه‌های معطر و گاهی گوشت و گردو پر می‌کنند. این ورقه‌ها را به شکل مثلث یا مستطیل تا می‌زنند و محکم فشار می‌دهند تا باز نشود. بعد از آماده شدن، جوش‌پره‌ها را داخل آب جوش می‌اندازند تا خوب بپزد. در آخر، وقتی آش جوشید و جا افتاد، کشک سابیده را اضافه می‌کنند تا طعمش کامل شود.
رازهای نوروزی خراسانی‌ها
نوروز در خراسان پر از رسم و رازهایی است که نسل به نسل حفظ شده است. یکی از این آئین‌ها، انداختن سبزه و نارنج در یک کاسه آب هنگام تحویل سال است. می‌گویند اگر نارنج روی آب تکان بخورد، نشانه‌ی آن است که سالی پر از خیر و برکت در راه است.
برخی جرعه‌ای آب جوجه‌خروس می‌نوشند تا پوستشان در طول سال لطیف بماند. بعضی‌ها سیر هم برای لطافت پوستشان در سال جدید می‌خورند اما شاید عجیب‌ترین رسم نوروزی در خراسان این باشد که بزرگ خانواده دل، جگر، سنگدان و گردن مرغ را می‌خورد! باورشان این است که با این کار، در سال جدید می‌تواند «همه‌چیز را قورت بدهد» و از سختی‌ها عبور کند و ثروتمند شود!
نظر شما