خبرگزاری مهر، گروه استانها: روزه‌داری، به‌عنوان یک عبادت اسلامی، نه تنها به معنای خودداری از خوردن و آشامیدن در طول روز است، بلکه به‌طور جامع‌تری، شامل مجموعه‌ای از اصول و قواعدی است که موجب رشد روحانی و جسمانی فرد مسلمان می‌شود. این عبادت الهی که در ماه رمضان به‌ویژه مورد تأکید قرار دارد، فرصتی برای خودسازی و تقویت ارتباط با خداوند است. با این حال، بسیاری از افراد ممکن است این ماه مبارک را به دلیل محدودیت‌های غذایی و ترس از کمبود انرژی و مواد مغذی، تجربه‌ای دشوار تلقی کنند. این نگرانی‌ها، البته قابل‌درک هستند، اما خوشبختانه متخصصان علم پزشکی به ارائه راهکارهایی برای تأمین سلامت جسم و روح در این مدت پرداخته‌اند که می‌تواند کمک بزرگی برای روزه‌داران باشد. در این گزارش، به‌طور جامع به بررسی تأثیرات روزه‌داری بر بدن انسان از دیدگاه علمی و قرآنی خواهیم پرداخت و نکات پزشکی مرتبط با این فریضه الهی را مرور خواهیم کرد.
روزه‌داری به‌طور عمده بر متابولیسم بدن اثرگذار است. در طول روزه، بدن چندین ساعت بدون غذا و نوشیدنی می‌ماند و این امر تغییرات عمده‌ای در فرآیندهای بیولوژیکی بدن ایجاد می‌کند. در شرایط عادی، زمانی که روده مواد مغذی را جذب کرده و گلوکز بدن که در کبد و عضلات ذخیره شده است، به‌عنوان منبع اصلی انرژی استفاده می‌شود. اما در طول روزه‌داری، این منبع گلوکز پس از مدتی کاهش می‌یابد و بدن به‌طور خودکار به چربی‌ها به‌عنوان منبع جایگزین انرژی روی می‌آورد. این تغییر سوختی، به‌طور طبیعی و آرام در بدن رخ می‌دهد و به تأمین انرژی برای عملکردهای مختلف بدن کمک می‌کند.
یکی از مهم‌ترین نکات در این زمینه، توجه به تأمین مایعات و مواد مغذی است. مصرف ناکافی مایعات در طول روز می‌تواند باعث آسیب به کلیه‌ها و کبد شود. همچنین عدم مصرف غذای مناسب در وعده‌های سحر و افطار می‌تواند بر سطح انرژی و سلامت روزه‌داران تأثیر منفی بگذارد. برای جلوگیری از این مشکلات، توصیه می‌شود که روزه‌داران از غذاهای سبک و مقوی در وعده‌های سحری و افطار استفاده کنند و همچنین تعادل مایعات دریافتی خود را در طول روز حفظ نمایند.
توصیه‌های پزشکی برای روزه‌داری سالم
با توجه به اینکه روزه‌داری در اسلام نه‌تنها یک عمل عبادی بلکه به‌عنوان فرصتی برای تقویت سلامت جسم و روح معرفی شده است، رعایت نکات پزشکی برای داشتن یک روزه سالم اهمیت ویژه‌ای دارد.
به‌طور کلی، برای یک روزه‌داری سالم، مصرف مواد غذایی از تمامی گروه‌های اصلی غذایی در وعده‌های سحری، افطار و شام باید به‌طور متعادل انجام گیرد. در وعده سحر، مصرف مایعات و مواد غذایی حاوی پروتئین و کربوهیدرات پیچیده به‌ویژه توصیه می‌شود تا روزه‌دار بتواند انرژی موردنیاز خود را در طول روز تأمین کند.
در خصوص وعده افطار، بهتر است که فرد روزه‌دار به‌طور تدریجی غذاهای سبک و با هضم آسان مصرف کند. مصرف خرما، شیر ولرم یا آب جوشیده ولرم، سبزی خوردن، نان سبوس‌دار و چای کم‌رنگ از جمله پیشنهادات متخصصان تغذیه است. همچنین، باید از پرخوری در وعده افطار و شام خودداری کرد. فاصله‌ای بین ۱ تا ۱.۵ ساعت بین افطار و شام باید رعایت شود تا بدن بتواند غذا را هضم کرده و انرژی لازم برای وعده شام را ذخیره کند. در وعده شام نیز باید از غذاهایی با پروتئین بالا استفاده شود تا بدن بتواند از این پروتئین‌ها برای حفظ سلامت عضلات و بافت‌های مختلف استفاده کند.
از منظر قرآن و اسلام، روزه‌داری به‌عنوان یکی از احکام الهی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در آیات مختلف قرآن کریم، به‌ویژه در سوره‌های بقره و مجادله، روزه‌داری به‌عنوان فریضه‌ای واجب بر مسلمانان ذکر شده است. در قرآن آمده است که روزه‌داری به‌منظور پرهیزگاری و تقویت تقوا در انسان‌هاست. علاوه بر این، در آیات متعدد دیگر نیز به فواید جسمانی و روحانی روزه‌داری اشاره شده است. در آیه ۱۸۳ سوره بقره آمده است: «یا ایها الذین آمنوا کُتب علیکم الصیام کما کُتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون»، که نشان از اهمیت روزه‌داری برای تقویت تقوا و پرهیزگاری انسان دارد.
از دیدگاه علمی نیز روزه‌داری مزایای قابل‌توجهی دارد. تحقیقات علمی نشان می‌دهد که روزه‌داری می‌تواند به کاهش وزن، تقویت سیستم ایمنی بدن، بهبود سلامت قلب و عروق، و کاهش خطر ابتلاء به بیماری‌های مزمن مانند آلزایمر و پارکینسون کمک کند. این فواید بر اساس مطالعات مختلف علمی در سطوح مختلف بدن و سیستم‌های بدن مانند سیستم گوارش و سیستم ایمنی تأثیرات مثبتی بر جای می‌گذارد.
روزه‌داری؛ فراتر از امساک، ارتقا سلامت جسم و روح
دکتر یحیی پاسدار، متخصص تغذیه استان کرمانشاه، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، به تبیین نکات تغذیه‌ای مهم در ماه رمضان پرداخته است.
وی به اهمیت رعایت یک الگوی غذایی صحیح در ماه رمضان اشاره کرد و گفت: اگرچه روزه‌داری برای بدن مزایای بسیاری دارد، اما برای بهره‌برداری حداکثری از این فواید، باید به مواد غذایی مصرفی در سه وعده سحری، افطار و شام توجه ویژه‌ای داشته باشیم.
وی افزود: مواد غذایی از پنج گروه اصلی شامل نان و غلات، سبزی‌ها، میوه‌ها، لبنیات و گوشت‌ها باید در این سه وعده به طور متعادل مصرف شوند.
اهمیت وعده سحر و مصرف مایعات
پاسدار همچنین بر لزوم مصرف سحری تاکید کرد و گفت: افرادی که قصد گرفتن روزه دارند باید در وعده سحر حتماً مواد غذایی مناسب و مایعات کافی مصرف کنند. کمبود مایعات در این وعده ممکن است باعث آسیب به کلیه‌ها و کبد شود و روند روزه‌داری را سخت‌تر کند.
این متخصص تغذیه به نکات مهم تغذیه‌ای در وعده افطار اشاره کرد و اظهار کرد: در ابتدای افطار، بدن به دلیل طولانی بودن ساعات روزه‌داری با افت قند مواجه می‌شود. برای جبران این افت، مصرف مواد غذایی با جذب سریع مانند خرما، شیر ولرم یا آب جوشیده ولرم توصیه می‌شود.
وی همچنین اضافه کرد که سبزی‌جات تازه، پنیر، نان سبوس‌دار و چای با غلظت پایین از جمله مواد غذایی مناسب در این وعده هستند.
اهمیت فاصله‌گذاری میان افطار و شام
پاسدار در ادامه افزود: پس از افطار، توصیه می‌شود فرد روزه‌دار بین یک تا یک ساعت و نیم فاصله قائل شود و سپس شام اصلی را میل کند. این فاصله به بدن فرصت می‌دهد تا مواد غذایی افطار را به خوبی جذب کند و مانع از بروز مشکلات گوارشی و افزایش چربی در بدن خواهد شد.
وی همچنین بر پرهیز از پرخوری در وعده‌های افطار و شام تاکید کرد و گفت: اضافه مصرف کردن غذا در وعده‌های افطار و شام نه تنها به سلامت بدن کمکی نمی‌کند، بلکه می‌تواند باعث فشار بیشتر بر اعضای داخلی بدن به ویژه دستگاه گوارش شود. مصرف بیش از حد مواد غذایی در مدت زمان کوتاه، می‌تواند به ایجاد چربی در بدن و بروز مشکلات طولانی‌مدت منجر شود.
توصیه‌هایی برای یک ماه روزه‌داری سالم
پاسدار در پایان گفت: ماه رمضان فرصتی مناسب برای تقویت معنویات است، اما از نظر تغذیه‌ای نیز باید به آن توجه کنیم. توجه به تغذیه مناسب در این ماه نه تنها به حفظ سلامت جسم کمک می‌کند بلکه به ارتقا سطح روحی فرد نیز کمک می‌کند.
وی افزود: در قرآن کریم و روایات اسلامی، بر اهمیت روزه‌داری و تأثیر آن بر سلامت جسم و روح تاکید شده است. این فریضه الهی نه تنها باعث پرهیزگاری می‌شود بلکه به تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از بیماری‌ها نیز کمک خواهد کرد.
دکتر یحیی پاسدار در پایان صحبت‌های خود با اشاره به آیات قرآن و روایات اسلامی، اظهار کرد: در دین اسلام روزه‌داری نه تنها به عنوان یک عبادت بلکه به عنوان یک عامل تقویت کننده سلامت جسم و روح مورد توجه قرار گرفته است. رعایت اصول تغذیه‌ای در این ماه، به ما کمک می‌کند تا از فواید روزه‌داری بهره‌مند شویم و جسم و روح خود را در جهت تقوا و پرهیزگاری تقویت کنیم.
روزه‌داری، به‌عنوان یک عبادت اسلامی، نه‌تنها باعث رشد روحانی انسان‌ها می‌شود، بلکه تأثیرات مثبت و شگرفی بر سلامت جسمانی آن‌ها نیز دارد. با رعایت اصول صحیح تغذیه‌ای و مدیریت مایعات در طول روزه‌داری، روزه‌داران می‌توانند از فواید این عبادت الهی به‌طور کامل بهره‌مند شوند. توصیه‌های پزشکی در این زمینه، علاوه بر حفظ سلامت جسمانی، به تقویت روحیه و افزایش بهره‌وری در عبادات نیز کمک خواهد کرد. بنابراین، توجه به این نکات نه‌تنها به حفظ سلامت کمک می‌کند، بلکه باعث تجربه‌ای معنوی و روحانی کامل‌تر در این ماه مبارک می‌شود.
نظر شما