کدام نسخ خطی اسلامی در کتابخانه دانشگاه ییل آمریکا به نمایش درآمد؟

به گزارش خبرگزاری مهر، کتابخانه نسخ خطی کمیاب بینک (Beinecke) در دانشگاه ییل آمریکا، نمایشگاهی را با عنوان «علّم بالقلم: دنیای نسخه‌های خطی اسلامی» رونمایی کرد.

این نمایشگاه نخستین نمونه در نوع خود است که مجموعه نسخ خطی اسلامی دانشگاه ییل را که یکی از بزرگترین مجموعه‌های نسخ خطی اسلامی در ایالات متحده است به نمایش می‌گذارد. این نمایشگاه شامل مجموعه متنوعی از آثار از نسخه‌های اولیه قرآن کریم تا اسناد مدرن است تا تنوع زمانی و مکانی و سبک‌های مختلف علمی و ادبی در تمدن اسلام را برجسته کند.

اوزگن فلیک، یکی از مسئولان نمایشگاه و مدرس زبان ترکی عثمانی در دانشگاه ییل توضیح داد: با نمایش نمونه‌هایی از مجموعه‌های جهانی ییل، ما می‌خواستیم سنت‌های به هم پیوسته جهان اسلام را برجسته کنیم و نشان دهیم که چگونه ایده‌ها و افکار در میان فرهنگ‌ها تبادل می‌شود.

دانشگاه ییل با بیش از ۴۰۰۰ نسخه خطی یکی از مؤسسات پیشرو در حفظ نسخه‌های خطی اسلامی است که آن را به سومین مجموعه بزرگ در نوع خود و یکی از قدیمی‌ترین مجموعه‌های این کشور تبدیل می‌کند. این نمایشگاه تنها بخش کوچکی از این گنجینه‌های ادبی را به نمایش می‌گذارد.

فلیک این ترم درسی به نام «تذهیب نسخه‌های خطی اسلامی: تاریخ، تئوری و عمل» را تدریس می‌کند که در آن دانشجویان با آثار به نمایش درآمده در نمایشگاه آشنا می‌شوند و حتی تلاش می‌کنند تا آثار مشابه را از طریق طراحی و نقاشی در کلاس بازتولید کنند.

این نمایشگاه با همکاری آگنیسکا ریک، کتابدار و روبرتا ال. دوگرتی، کتابدار بخش مطالعات خاورمیانه برگزار شده است. ریک با اشاره به اینکه این نمایشگاه از دیگر نمونه‌های مشابه متمایز است زیرا در آن آثاری از دوره‌های مختلف جغرافیایی و زبانی به نمایش گذاشته شده است افزود: برخلاف نمایشگاه‌های دیگر که ممکن است به تعداد محدودی از زبان‌ها یا موضوعات خاص محدود شود، نمایشگاه ما طیف وسیعی از آثار را از زمان‌ها و مناطق مختلف به نمایش می‌گذارد.

در این نمایشگاه آثار منحصر به فردی از مکان‌هایی دور از هم مانند کارولینای شمالی در ایالات متحده آمریکا تا دمشق به نمایش گذاشته می‌شود. به گفته دوگرتی، اگرچه برخی از آثار پیش از این به نمایش گذاشته شده‌اند، اما بسیاری از آنها برای اولین بار نمایش داده و فهرست‌بندی می‌شوند.

دوگرتی ادامه داد: ما می‌خواستیم آثاری را ارائه کنیم که توسط مردم عادی تولید شده یا استفاده می‌شوند، آثاری که می‌توان هر روز از آنها استفاده کرد و حتی در جیب قرار داد، نه فقط آثار هنری که در پشت شیشه نگهداری می‌شوند و برای کلکسیونرها جذابیت دارند.

از جمله آثار متمایزی که مسئولان نمایشگاه را تحت تأثیر قرار داد، یک متن کیهان‌نگاری شبه دایرةالمعارفی بود که قدمت آن به قرن سیزدهم میلادی بازمی‌گردد.

آثار نمایش داده شده موضوعات مختلفی از جمله ریاضیات، معماری، علوم و پزشکی را پوشش می‌دهند. این نمایشگاه به دنبال ادغام مکاتب مختلف فکری در بین فرهنگ‌ها و دوره‌های زمانی است و دیدگاهی جامع از فرهنگ غنی پشت نسخه‌های خطی را ارائه می‌دهد.

راشل هیرشمن، مدیر نمایشگاه‌ها و برنامه‌های انتشارات در کتابخانه بینک گفت که امیدوار است بازدیدکنندگان با موضوعات متنوعی که به نمایش گذاشته شده است، چیزی را پیدا کنند که مورد علاقه آنها باشد.

این نمایشگاه شامل متون توضیحی است که اطلاعات لازم را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد؛ علاوه بر این کتابچه راهنما در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد و همچنین مسابقه کوچکی در زمینه نسخه‌های خطی برگزار می‌شود.

ریک ادامه داد: دنیای اسلام قرن‌ها قبل از غرب از استفاده از نگارش بر روی پوست به کاغذ روی آورد. اگرچه استفاده از صنعت چاپ در قرون بعدی به طور گسترده در جهان اسلام پذیرفته شد. این نمایشگاه تنها شامل یک نسخه خطی نوشته شده بر روی کاغذ پوستی است که بخشی از متن قرآن کریم مربوط به قرن دهم میلادی است.

نام این نمایشگاه یعنی «علّم بالقلم» برگرفته از سوره قلم است و تا ۱۰ آگوست ۲۰۲۵ (۱۹ مرداد ۱۴۰۴) در طول هفته پذیرای بازدیدکنندگان خواهد بود.