تشخیص سرطان با نانوداروی ایرانی «تیلمانوسپت»

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، ایران با تولید نانو داروی پیشرفته تیلمانوسپت، در عرصه فناوری‌های پزشکی و تشخیص سرطان قدم برداشته و به جمع کشورهای پیشرو در این حوزه پیوسته است. این رادیو دارو که توسط «شرکت دانش‌بنیان آپرین سما فارمد» تولید شده، نه‌تنها دقت تشخیص سرطان را افزایش می‌دهد، بلکه با کاهش چشمگیر هزینه‌ها، دسترسی به روش‌های نوین تشخیصی را برای بیماران ایرانی تسهیل می‌کند.

تشخیص دقیق درگیری غدد لنفاوی در سرطان، به‌ویژه در سرطان‌های پستان، ریه و دستگاه تناسلی، برای جراحان بسیار حیاتی است، زیرا سیستم لنفاوی اصلی‌ترین مسیر گسترش سرطان (متاستاز) است. اگر غدد لنفاوی درگیر به‌موقع شناسایی نشوند، جراحان مجبور به برداشتن بخش‌های وسیعی از سیستم لنفاوی می‌شوند. این اقدام عوارض جانبی زیادی برای بیماران دارد و می‌تواند سیستم ایمنی و گردش خون آن‌ها را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.

تیلمانوسپت، به عنوان یکی از اختصاصی‌ترین رادیو داروهای تشخیصی غدد لنفاوی، راه‌حلی نوین برای تشخیص دقیق سرطان ارائه می‌دهد. با تزریق این رادیودارو و انجام اسکن، جراحان قادر خواهند بود موقعیت و میزان دقیق گره‌های لنفاوی آلوده به سرطان را شناسایی کنند. این فناوری پیشرفته، دقت تشخیص را به طور چشمگیری افزایش داده و از انجام جراحی‌های غیرضروری و عوارض ناشی از آن‌ها جلوگیری می‌کند.

تا پیش از این، تولید این رادیو داروی پیشرفته از سال ۲۰۱۳ در انحصار آمریکا بود، اما با تلاش شبانه‌روزی متخصصان ایرانی، دانش فنی تولید آن به طور کامل بومی‌سازی شد. این محصول پس از پشت سر گذاشتن موفقیت‌آمیز مراحل پیش‌بالینی، وارد فاز بالینی شده است.

تیلمانوسپت، یک ماکرو مولکول پلیمری پیچیده است که علاوه بر قابلیت حمل رادیوایزوتوپ تشخیصی تکنسیوم، می‌تواند به گیرنده‌های سطح سلول‌های سرطانی متصل شود. این ویژگی منحصربه‌فرد، به دارو این امکان را می‌دهد که با دقت بسیار بالا سلول‌های سرطانی را شناسایی کند.

از مهم‌ترین مزایای تولید رادیو داروی تیلمانوسپت در ایران، کاهش چشمگیر هزینه‌های تشخیص است. با استفاده از این رادیو دارو، هزینه نقشه‌برداری سیستم لنفاوی در ایران به یک‌دهم قیمت‌های جهانی کاهش یافته است. این کاهش هزینه نه‌تنها دسترسی بیماران به این فناوری را افزایش می‌دهد، بلکه ظرفیت صادراتی مناسبی را نیز برای ایران ایجاد می‌کند.

با توجه به اینکه سیستم لنفاوی از مسیرهای اصلی متاستاز در سرطان‌ها است، استفاده از تیلمانوسپت می‌تواند برای حدود ۹۰ درصد از بیماران سرطانی قابل استفاده باشد. برخلاف سایر رادیو داروها که معمولاً برای تشخیص نوع خاصی از سرطان استفاده می‌شوند، تیلمانوسپت قادر است گسترش سرطان را در کل سیستم لنفاوی اسکن کند. این ویژگی باعث می‌شود که این دارو برای طیف وسیعی از سرطان‌ها قابل استفاده باشد.

گفتنی است رادیو داروها به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند؛ رادیو داروهای بر پایه FDG که این رادیو داروها به دلیل ساختار گلوکزی خود، به سلول‌هایی که مصرف گلوکز بالایی دارند (مانند سلول‌های سرطانی) متصل می‌شوند. با این حال، از آنجا که سلول‌های غیر سرطانی نیز گلوکز مصرف می‌کنند، این رادیو داروها انتخاب‌گری پایینی دارند و ممکن است عوارض جانبی بیشتری ایجاد کنند. رادیو داروی بر پایه پادتن (آنتی‌بادی)، این رادیو داروها به دلیل ساختار خاص خود، انتخاب‌گری بالاتری برای شناسایی سلول‌های سرطانی دارند. اما به دلیل اندازه بزرگ مولکول‌های آنتی‌بادی، خطر بروز واکنش‌های حساسیتی در بیماران بیشتر است و در نهایت رادیو داروهای پپتیدی که با استفاده از پپتیدهای اختصاصی که به گیرنده‌های سطح سلول‌های سرطانی متصل می‌شوند، دقت تشخیص را به طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهند.

ساختار کوچک‌تر این رادیو داروها موجب کاهش خطر واکنش‌های حساسیتی در بیماران و افزایش وضوح تصویر در عکسبرداری می‌شود. تیلمانوسپت نیز از این دسته رادیو داروها است که به‌دلیل ساختار پپتیدی خود، دقت و کارایی بالایی در تشخیص سرطان دارد. این دستاورد فناورانه در بهبود کیفیت زندگی بیماران سرطانی تأثیر بسزایی دارد و همچنین جایگاه ایران را در سطح جهانی ارتقا می‌بخشد. با توجه به ظرفیت صادراتی این محصول، ایران می‌تواند به یکی از بازیگران اصلی در بازار رادیو داروها تبدیل شود.