سعدی، حکیم و شاعری زیرپوستی!

به گزارش خبرگزاری مهر، روزنامه «جام‌جم» درباره سعدی، شاعر پرآوازه ایرانی نوشت: هفته‌ای که شروعش کرده‌ایم، نام سعدی، شاعر پرآوازه ایرانی را بر پیشانی دارد. بدون مبالغه، سعدی از یتیمان بزرگ تاریخ ادب است که برای شعر و نثر فارسی پدری کرده و عاشقان زبان و ادبیات فارسی را زیر چتر فصاحت و ملاحت کلامش گرد آورده است. ابتدای سال‌های نوجوانی پدرش را از دست داد، پدربزرگش «مصلح» نام داشت و بعدها لقب سعدی هم شد؛ بس که این شاعر در میان مردم، خوشنام و دارای احترام بود. هرچند نوشتارها و سروده‌هایی پراکنده یا منسوب به او در دسترس است اما مهم‌ترین آثار سعدی که به شیخ اجل مشهور است، «گلستان» و «بوستان» هستند، بوستان قبل از گلستان در کارگاه ذهن خلاق شاعر اصیل ایرانی پرورده و به جهانیان عرضه شد، ساختار بوستان، براساس نظم شکل گرفته و توسط علاقه‌مندان به آثار منظوم، به بهره‌برداری رسید اما در گلستان، نظم و نثر مسجع در کنار یکدیگر آمده‌اند تا توانمندی سراینده و طبع بلند او را به رخ بکشند، تاریخ ادبیات ما می‌گوید که حدوداً در فاصله زمانی یک‌سال بعد از کتاب بوستان، اثر ماندگار گلستان خلق و ارائه شد، سلاست و فصاحت زیانی و نظم و نثر بدون نقص حتی یک مورد تا اندازه‌ای است که شگفتی و توجه مخاطب موشکاف ادبیات را برانگیخته می‌کند. سعدی را در کنار همه ویژگی‌های فردی، هویتی و اخلاقی‌اش می‌توان شاعر سفرهای خیال‌انگیز، توأم با حکمت و عبرت نامید، جاذبه کلمات او در روایت‌هایش تا جایی است که خواننده را وادی به وادی و سرزمین به سرزمین و دالان به دالان با خودش همراه می‌کند، سعدی با خاتمه دوران تحصیلی‌اش، بار سفر را می‌بندد و به شهرها و کشورهایی نظیر: مراکش، شام و… می‌رود و در هرکدام این سفرها که با اتراق و مشاهدات منحصر به‌فرد همراه است، قلم را بر کاغذ به حرکت در می‌آورد که به آفرینش خاطراتی درخشان منجر می‌شود. او در کنار سیر و سفر و عمیق شدن در طبیعت و معماری، آداب و آئین ممالک و مردم سرزمین‌ها، خاطرات خواندنی و شیرینی نوشت که مشخصاً در بوستان گردآوری و منظوم گردید و همان مقطع، با استقبال خوبی مواجه شد. در بوستان، با همه نکته‌های آموزه بخش و سرسبزی‌اش، ردپایی از «نثر» نمی‌بینیم. این اثر فاخر که یکی از افتخارات ما ایرانیان در حوزه ادب فارسی به‌شمار می‌آید، حدوداً ۴۰۰۰ بیت را در خود جا داده و قالب آنها نیز «مثنوی» است؛ قالب شناخته‌شده شعر فارسی که ویژگی مهمش ساختار داستانی و روایتی است و دست سراینده را دربیان حکایت‌ها و داستان‌ها باز می‌گذارد. سعدی با تبحر کلامی و اصولاً جهان‌بینی وسیعی که درزمانه خود به‌دست آورده، به زمینه‌هایی چون: حیات طیبه انسانی، خدامداری، اخلاق، تهذیب، عرفان و سیاست ورود می‌کند والحق والانصاف با دستی پر بازمی‌گردد، حرف‌هایش نغز و در عین حال از سختگی و پختگی لازم برخوردار است، از عشق می‌گوید و شکرگزاری آفریدگار یکتا، تواضع و عدل را تبیین و تبلیغ می‌کند و توأمان، لحنی مناجات‌گونه در پیشگاه خداوند دارد… از جمله تفاوت‌های گلستان و بوستان شاید تغییر لحن سعدی در سخن گفتن با مخاطب و توجه‌دادن خواننده کتاب به زندگی و موضوعات پیرامونی‌اش باشد، گلستان او، سفرنامه و ترجیع تاریخی و لحن نصیحت‌آمیز ندارد اما در بوستان احساس می‌کنیم یک «تذکره‌نویسی» صورت پذیرفته که البته زیرپوست آن گزارشی از وضعیت اجتماعی و فرهنگی مردم داده شده است.