خبرگزاری مهر-گروه استانها؛ خدیجه نادری*: شیعه در لغت به معنی پیروان و طرفداران و گروهی است که بر امری همصدا شده و یکدیگر را یاری می‌دهند. در اصطلاح، شیعیان به کسانی گفته می‌شود که به امامت و خلافت بلافصل امیرالمؤمنین (ع) معتقدند و به ولایت اهل بیت (ع) ایمان دارند. ائمه معصومین (ع) همواره به دنبال تبیین چهره مطلوبی از شیعه بودند و در میان روایات متعدد ناظر به ویژگی‌های شیعه، روایات نقل شده از امام صادق (ع) جایگاه ویژه‌ای دارند. آنچه در پی می‌آید مروری بر ویژگی‌های شیعه مطلوب و واقعی با استناد به روایات امام صادق (ع) است.
حضرت در حدیث «لَیسَ مِن شِیعَتِنا مَن قالَ بِلِسانِهِ وخالَفَنا فی أعمالِنا وآثارِنا» التزام درونی شیعه حقیقی را امری فراتر از ادعای زبانی می‌دانند و قائلند ادعای مبنی بر شیعه و محب اهل بیت (ع) بودن کفایت نمی‌کند بلکه ملاک در تشیع، التزام عملی به سیره معصومان (ع) در گفتار و رفتار و کردار است.
امام ششم شیعیان می‌فرماید: «من به نجات کسانی از این امت که حق ما را بشناسند، امیدوارم؛ جز یکی از این سه گروه: همدم سلطان ظالم، کسی که دارای هوی و هوس است و آنکه آشکارا گناه می‌کند». سپس حضرت این آیه را تلاوت فرمود: «قُلْ إِن کُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللّهُ» (آل عمران/۳۱) بگو اگر خدا را دوست دارید از من پیروی کنید تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشاید و خداوند آمرزنده مهربان است».
امام صادق (ع) از پدرشان نقل می‌کنند که فرمود: «ای پسر من! اگر عمل تو بر خلاف عمل من باشد، در روز قیامت همراه من نخواهی بود و کسانی که مدعی دوستی کسانی باشند، حال آنکه در عمل با آنها مخالفت می‌کنند، به خدا سوگند که خدای بلندمرتبه در روز قیامت آنها را در یک جایگاه قرار نخواهد داد».
امام صادق در حدیثی دیگر در بیان اوصاف شیعه حقیقی فرمودند: «انَّما شیعَتُنا اصْحابُ الاربعَة الاعیُنِ عَینٍ فِی الرَّأْسِ و عَینٍ فی القلبِ، الَا و الخلائِقُ کُلُّهمْ کذلِکَ، الّا انَّ اللهَ فَتَحَ ابصارَکُمْ و اعْمی ابصارَهُمْ» یعنی شیعیان ما دارای چهار چشم هستند، دو چشم در سر و دو چشم در دل، متوجه باشید که همه بندگان خدا چنینند اما خدا چشم دل شما شیعیان را باز کرده و چشم دل دیگران را نابینا ساخته است.
در توضیح این حدیث زیبا باید گفت که انسان‌ها هم چشم ظاهر و هم چشم باطن دارند همچنان که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «فَإِنَّها لا تَعْمَی الْأَبْصارُ وَ لکِنْ تَعْمَی الْقُلُوبُ الَّتی فِی الصُّدُور» (حج/۴۶) یعنی حقیقت این است که دیده‌ها کور نیست بلکه دل‌هایی که در سینه‌هاست، کور است. در همین خصوص امام علی (ع) نیز فرمودند: «لَمْ تَرَهُ الْعُیُونُ بِمُشَاهَدَةِ الْأَبْصَارِ وَ لَکِنْ رَأَتْهُ الْقُلُوبُ بِحَقَائِقِ الْإِیمَان» یعنی چشم‌های ظاهری نمی‌توانند خدا را مشاهده کنند، اما چشم‌های باطنی (یعنی قلب‌ها) با استفاده از حقیقت‌های ایمان قادر به مشاهده پروردگارند.
حضرت در کلام دیگری خطاب به پیروان خودشان تأکید دارند: «مَعَاشِرَ الشِّیعَةِ کونُوا لَنَا زَیناً وَلَا تَکونُوا عَلَینَا شَیناً قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَکمْ وَ کفُّوهَا عَنِ الفُضُولِ وَ قُبْحِ القُولِ» یعنی ای شیعیان ما آبرو و زینت ما باشید و باعث ننگ و بی آبرویی ما نشوید، با مردم خوب صحبت کنید، زبانتان را حفظ کنید و از حرف‌های اضافی و زشت بپرهیزید.
حضرت در این حدیث ابتدا از پیروانشان می‌خواهند مبادا با اعمالتان باعث آبروریزی شوید. درواقع شیعه باید به‌گونه‌ای باشد که وقتی مردم او را می‌بینند به صاحبان مکتب و تربیت‌کنندگان شیعه یعنی اهل بیت (ع) که فرزندان پیامبر (ص) هستند، درود بفرستند.
امام (ع) در ادامه حدیث بر حفظ و مراقبت زبان تأکید دارند چرا که علمای اخلاق قائلند در مسیر سلوک، اولین عضوی که باید اصلاح شود زبان است و تا زبان اصلاح نشود دل نیز پاک نخواهد شد.
توصیه‌ها و نکات آموزنده امام صادق (ع) در خصوص ویژگی‌های شیعه و محب اهل بیت (ع) که خطاب به یکی از یارانشان با نام مهزم بیان فرمودند نیز درس‌آموز است:
مِهزَم می‌گوید: «بر حضرت امام جعفر صادق (ع) وارد شدم و سخن از شیعه به میان آوردم. حضرت فرمود: ای مهزم شیعه آن کسی است که صدایش از گوشش تجاوز نکند (کنایه از آنکه با مردم به تندی و خشونت سخن نگوید)، و غصه و تعب او از بدنش نگذرد، (کنایه از آنکه بار و اندوه خود را بر دیگران تحمیل نکند)، و دشمن ما را دوست و دوست ما را دشمن نگیرد، و با افرادی که درباره ما غلوّ می‌کنند مجالست ننماید، و مانند سگ صدای خود را بلند نکند، و مانند کلاغ در جمع آوری مال طمع نورزد، و از مردم چیزی نطلبد گرچه از گرسنگی بمیرد، و از مردم غافل و دنیاپسند دوری کند، و گفتار همه آنان یکی باشد گرچه در مکان‌های مختلف زندگی کنند، (و مردمی بی سر و صدا و بی هوا و آشوب به طوری که) اگر غایب شوند کسی سراغ آنها را نگیرد، و اگر حضور داشته باشند کسی به آنها التفات نکند، و چون زن خواهند، به آنها ندهند، از دنیا خارج شوند و حاجت‌های آنان در سینه هاشان باشد، اگر با مؤمنی برخورد کنند او را گرامی دارند، و اگر با کافری ملاقات کنند از او دوری گزینند، و اگر حاجتمندی بدانها روی آورد او را مورد رحمت خود قرار دهند، و در اموال خود بین برادران ایمانی خود مواسات کنند. سپس حضرت فرمودند: ای مهزم جدّ من رسول خدا (ص) به علیّ بن ابی طالب (ع) فرمود: «ای علی دروغ می‌گوید کسی که می‌پندارد مرا دوست دارد و تو را دوست نداشته باشد. من شهر علم هستم و تو درِ آن شهری، و از کجا می‌توان داخل در شهر شد بدون ورود از در آن؟».
امام صادق (ع) خطاب به ابوبصیر فرمودند: «إِنَّ الْمَیِّتَ عَلَی هَذَا الْأَمْرِ شَهِیدٌ» یعنی اگر کسی با امر ولایت اهل بیت (ع) از دنیا برود شهید است. ابوبصیر از این بیان تعجب کرد و پرسید حتی اگر این فرد در بستر بمیرد؟ حضرت تأکید کردند که حتی اگر در بستر هم بمیرد زنده دائم و مرزوق ابدی بوده و رزق خاصی در اختیار او قرار می‌گیرد.
بر طبق این فرمایش امام (ع)، یکی از صفات شیعه شهید بودن است و شیعه در همین عالم به شهود نائل می‌شود، شیعه معتقد پیوسته در محضر حق حضور دارد و جمال الهی را مشاهده می‌کند و بر همین اساس عنوان شهید می‌گیرد.
فعال رسانه‌ای*
نظر شما