خبرگزاری مهر، گروه استانها- ابوالقاسم جعفری*: در تاریخ پر فراز و نشیب انقلاب اسلامی ایران، حادثه طبس جایگاهی ویژه دارد چرا که نه تنها یک عملیات نظامی شکست‌خورده است، بلکه نشانه عینی از درهم‌شکستن غرور و هیمنه ابرقدرتی است که خود را شکست‌ناپذیر می‌دانست.
آمریکا، با برخورداری از پیشرفته‌ترین تجهیزات نظامی و نیروهای ویژه، برای نجات گروگان‌هایش در تهران دست به عملیاتی پیچیده و فوق‌محرمانه زد، اما آنچه در صحرای طبس رخ داد، به عنوان نقطه عطفی در تاریخ انقلاب اسلامی و فروپاشی هیمنه آمریکا برای همیشه در حافظه تاریخی ملت ایران و جهان ماندگار شد.
چرا آمریکا تصمیم به حمله گرفت؟
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و سقوط حکومت پهلوی، سفارت آمریکا در تهران به محلی برای فعالیت‌های اطلاعاتی و نفوذ سیاسی بدل شده بود که با تسخیر این سفارت در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ توسط دانشجویان پیرو خط امام، ۵۲ آمریکایی به گروگان گرفته شدند که واکنش شدیدی در سطح بین‌المللی به همراه داشت و دولت آمریکا را در یک بحران سیاسی کم‌سابقه فرو برد.
جیمی کارتر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، که با فشارهای داخلی و افکار عمومی مواجه بود، تصمیم گرفت با اقدام نظامی، قدرت و تسلط آمریکا را به نمایش بگذارد و بحران گروگان‌گیری را با توسل به‌زور پایان دهد.
آمریکا با طراحی عملیات «پنجه عقاب» قصد داشت علاوه بر بمباران مراکز حیاتی کشور چهره‌های مهم نظام را نیز ترور کند و در ادامه، حکومتی وابسته به سبک آمریکایی را در ایران مستقر سازد.
فروپاشی عملیات در دل کویر
در پنجم اردیبهشت ۱۳۵۹، نیروهای آمریکایی وارد فضای هوایی ایران شدند که در نگاه اول، همه چیز طبق برنامه پیش می‌رفت، اما در طبس، طبیعت به استقبال آن‌ها آمد و طوفان شن سهمگینی رخ داد که باعث اختلال شدید در تجهیزات، دید و ارتباطات شد.
از ۸ بالگرد اعزامی: یکی در میانه راه بازگشت، دومی دچار نقص فنی شد و سومی در طوفان سقوط کرد و با باقی‌ماندن ۵ بالگرد (کمتر از حد لازم)، عملیات لغو شد، اما هنگام خروج از منطقه، یک بالگرد با هواپیمای C-130 برخورد کرد و انفجاری مهیب رخ داد که منجر به کشته‌شدن ۸ نظامی آمریکایی و نابودی تجهیزات شد عاقبت باقی‌مانده نیروها، سراسیمه عقب‌نشینی کردند.
امام خمینی (ره): «شن‌ها مأمور خدا بودند»
وقتی خبر شکست عملیات آمریکا به ایران رسید، مردم سراسر کشور به خیابان‌ها آمدند و امام خمینی (ره) در واکنشی تاریخی فرمودند: «ما شن‌ها را مأمور خدا می‌دانیم. آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند.»
این جمله به نمادی از اعتماد به نفس ملی تبدیل شد و مردم مشاهده کردند که با اتکا به خداوند و وحدت، می‌توانند در برابر هر قدرتی ایستادگی کنند.
با گذشت سال‌ها، اسناد طبقه‌بندی‌شده‌ای از پنتاگون و سیا منتشر شد که طبق این اسناد: آمریکا با جاسوسان داخلی در ایران ارتباط داشت و قرار بود خودروها و مخفیگاه‌هایی در تهران برای پشتیبانی عملیات فراهم شود به طوری که حتی برخی مأموران ساواک سابق، به‌عنوان منابع احتمالی اطلاعاتی، در لیست همکاری بودند.
اما هیچ‌کدام از این محاسبات دقیق در برابر عامل «پیش‌بینی‌نشده» طبیعی و الهی یعنی طوفان شن تاب نیاورد.
بازتاب جهانی: رسانه‌ها چه نوشتند؟
روزنامه‌ها و تلویزیون‌های جهان با تیترهایی چون:
«تحقیر ابرقدرت در کویر»
«فاجعه‌ای برای کارتر در طبس»
«آمریکا در برابر شن‌های ایران تسلیم شد»
به تحلیل این حادثه پرداختند.
شکست عملیات طبس، به‌ویژه در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، ضربه سنگینی به وجهه جیمی کارتر وارد کرد و یکی از عوامل شکست او در انتخابات و پیروزی رونالد ریگان شد.
حادثه طبس تنها یک شکست نظامی برای آمریکا نبود بلکه، در ادبیات سیاسی ایران، تبدیل به نماد «پایان دوران تسلط آمریکا» شد؛ جایی که نه موشک، نه بالگرد، نه نقشه‌های جاسوسی و نه تجهیزات پیشرفته نتوانستند در برابر عزم یک ملت موفق شوند و درنهایت به تعبیر خود آمریکایی‌ها با یک افتضاح تمام‌عیار به پایان رسید.
حادثه طبس باعث تقویت همبستگی نیروهای انقلابی و انسجام بیشتر درون کشور شد و در عرصه بین‌المللی، مشروعیت و اصالت انقلاب اسلامی را به جهانیان اثبات کرد و این رویداد، چهره واقعی دشمنان انقلاب را آشکارتر از همیشه نشان داد و الهی بودن مسیر انقلاب را برای دنیا روشن ساخت که در واقع، طوفان شن به‌عنوان نشانه‌ای از قدرت الهی، نقاب از چهره متجاوز و قانون‌گریز حاکمان آمریکا برداشت و چهره واقعی سیاست‌های آن‌ها را برملا کرد.
*کارشناس تاریخ
نظر شما