به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مرکز ملی فضای مجازی، پلتفرم‌ها در جهان امروز نه‌تنها بستر تعاملات اجتماعی و اقتصادی هستند، بلکه نقش تعیین‌کننده‌ای در حکمرانی داده، شکل‌دهی به افکار عمومی، جهت‌دهی به اقتصاد دیجیتال و تقویت قدرت نرم کشورها ایفا می‌کنند.
از این‌رو، توانمندسازی در حوزه پلتفرم‌داری و شکل‌دهی به زیست‌بوم بومی این حوزه، به یکی از ارکان راهبردی حکمرانی فضای مجازی تبدیل شده است. کشورهایی که از قدرت ساخت، توسعه و تنظیم‌گری پلتفرم‌های بومی برخوردارند، نه‌تنها در برابر سلطه پلتفرم‌های فراملی آسیب‌پذیر نیستند، بلکه می‌توانند سهم مؤثری در اقتصاد و امنیت فضای مجازی جهانی داشته باشند.
بر همین اساس، مرکز رسانه و روابط عمومی مرکز ملی فضای مجازی در قالب پرونده ویژه‌ای با عنوان «پلتفرم‌داری و تنظیم‌گری در جهان»، به واکاوی سیاست‌ها و تجارب کشورهای مختلف در این حوزه پرداخته است.
در چهارمین گزارش از این پرونده، ابعاد گوناگون سیاست‌های حمایتی کشور سنگاپور برای توسعه پلتفرم‌های بومی، نحوه مواجهه آنان با پلتفرم‌های خارجی و چارچوب‌های قانونی ناظر بر این عرصه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
کشور سنگاپور واقع در جنوب شرقی آسیا، از جمله کشورهایی است که بسیاری آن را با توسعه اقتصادی و رشد صنعت دیجیتال می‌شناسند.
کشور سنگاپور در کنار تایوان، کره جنوبی و هنگ کنگ به چهار ببر آسیا معروف هستند؛ کشورهایی که توانستند در طول چند دهه گذشته اقتصاد خود را به ویژه در حوزه فناوری اطلاعات سریعاً رشد دهند.
این کشور با وسعت خاک کم و جمعیت حدوداً ۶ میلیون نفری، یک کشور یکپارچه شهری است که روستایی در آن وجود ندارد و این هم ناشی از گسترش فناوری‌های پیشرفته و هوشمندسازی مناطق مسکونی است.
سنگاپور جز کشورهایی است که آمار تلفن‌های همراه هوشمند در حال استفاده از سوی مردم بیش از جمعیت است. در حال حاضر تعداد اتصالات تلفن همراه به ۹.۷۸ میلیون رسیده است و بیشتر از کل جمعیت این کشور است موضوعی که نشان دهنده استفاده بیش از یک موبایل توسط افراد است. با توجه به تکنولوژیک بودن کشور سنگاپور، شبکه‌های اجتماعی و سکوها بخش لاینفکی از زندگی و اقتصاد این کشور را شکل می‌دهد.
** Likee؛ پلتفرم محبوب ساخته شده در سنگاپور
سنگاپور در استفاده از شبکه‌های اجتماعی به پلتفرم‌های خارجی وابسته است اما شبکه‌های اجتماعی بومی نیز دارد که یکی از معروف ترین آنها «لایکی» (likee) است.
لایکی یک پلتفرم ساخت و اشتراک‌گذاری ویدئوی کوتاه سنگاپوری است که برای سیستم عامل‌های آی‌اواس و اندروید در دسترس است. این پلتفرم متعلق به شرکت بیگو تکنولوژی است که شرکت اصلی‌اش کمپانی چینی «جویی» (JOYY) است.
این برنامه در کشورهایی مانند روسیه، ایالات متحده، عربستان سعودی و فرانسه محبوب است و حدود ۱۵۰ میلیون کاربر دارد.
با توجه به شباهت‌های لایکی و تیک تاک، برخی کارشناسان معتقدند برنده ممنوعیت احتمالی تیک تاک در آمریکا، لایکی خواهد بود و می‌تواند خلأ آن را در آمریکا پر کند.
در میان رسانه‌های تعاملی در این کشور می‌توان به «هاردویرزون» (HardwareZone) اشاره کرد که به بررسی و نقد محصولات سخت‌افزاری و فناوری اطلاعات می‌پردازد.
این وبسایت به کاربران کمک می‌کند تا اطلاعات دقیقی درباره محصولات الکترونیکی، مانند کامپیوترها، لپ‌تاپ‌ها، قطعات سخت‌افزاری، گوشی‌های هوشمند و سایر تجهیزات فناوری دریافت کنند؛ در هاردویرزون معمولاً مقالات، بررسی‌ها، اخبار و راهنماهای مختلفی منتشر می‌شود که به کاربران کمک می‌کند تا تصمیم بهتری در خرید و استفاده از محصولات فناوری بگیرند. این سکو در جوامع فناوری و علاقه‌مندان به سخت‌افزار شناخته‌شده است.
«یو زو» (YuuZoo) نیز یک پلتفرم آنلاین سنگاپوری بود و ترکیبی از خدمات متفاوت مانند تجارت الکترونیک ، بازی و پرداخت‌های آنلاین و موبایلی که البته تعطیل شده است.
همچنین اپلیکیشن خدمات منزل «ایجنت بانگ» (Agent Bong) مستقر در هنگ کنگ به طور رسمی در سنگاپور راه اندازی شده است. سام نگ، یکی از بنیانگذاران بونگ گفته است که به دلیل عوامل اجتماعی-اقتصادی مانند جمعیت سالخورده و تعداد بیشتر زوج‌های کارگر، نیاز شدیدی در سنگاپور به چنین خدماتی می‌بیند.
این پلتفرم برای اولین بار در آگوست ۲۰۱۵ در هنگ کنگ راه اندازی شد و به مشترکان این امکان را می‌دهد که برای انجام کارهایی مانند نظافت، آشپزی، خرید مواد غذایی، نگهداری از کودکان، خدمات مراقبت از سالمندان و حتی نگهداری از حیوانات خانگی نیرو استخدام کنند.
**نظارت سنگاپور بر پلتفرم‌ها؛ از قانون فتنه تا پوفما!
سنگاپور علی رغم وسعت و جمعیت کمی که دارد؛ قوانین مدونی در حوزه اینترنت و سکوها تصویب کرده است. سیاست سنگاپور در برخورد با سکوهای اینترنتی برگرفته از همان سیاست اصلی دولت از زمان استقلال سنگاپور در سال ۱۹۶۵ است که ترویج توسعه اقتصادی و در عین حال تلاش برای حفظ روابط هماهنگ بین گروه‌های مختلف قومی و مذهبی سنگاپور را دنبال می‌کند.
یکی از قوانین مهم سنگاپور، قانون معروف به قانون فتنه یا (Sedition Act) است که براساس آن چاپ، انتشار، فروش، توزیع، تکثیر و واردات نشریات فتنه انگیز که خصومت را بین نژادها یا طبقات مختلف جمعیت سنگاپور ترویج کنند ممنوع است. اعمال این قانون به فضای مجازی نیز تسری یافته و دولت این کشور در موارد متعددی افراد را به دلیل انتشار اظهارات برهم زننده نظم اجتماعی دستگیر و یا جریمه کرده است.
یکی از قوانین مهم سنگاپور در زمینه اینترنت که تنظیم‌گری پلتفرم‌ها نیز براساس آن صورت می‌گیرد قانون حفاظت از اکاذیب و دستکاری‌های آنلاین (Protection from Online Falsehoods and Manipulation Act 2019) مصوب سال ۲۰۱۹ است که به اختصار «پوفما» (pofma) خوانده می‌شود.
طبق این قانون دولت می‌تواند به ناشران محتوا، وبسایت ها و پلتفرم‌های آنلاین دستور دهد که محتوای نادرست یا گمراه کننده را اصلاح یا حذف کنند و جریمه‌ها و مجازات‌هایی برای نقض کنندگان در نظر گرفته شده است.
در کنار درخواست حذف، در صورتی که مقامات دولتی تشخیص دهند محتوای نادرستی منتشر شده است، می‌توانند از پلتفرم‌ها درخواست کنند که همراه با محتوای نادرست، یک اعلامیه اصلاحی منتشر کنند تا خوانندگان را از نادرستی آن محتوا آگاه کنند؛ همچنین علاوه بر حذف محتوا، دولت می‌تواند درخواست مسدودسازی حساب‌هایی را داشته باشد که به انتشار محتواهای نادرست و غیرقانونی مداومت ورزیده‌اند.
ائتلاف اینترنتی آسیا انجمنی متشکل از شرکت‌های اینترنتی و فناوری، در زمان تصویب این قانون آن را «گسترده‌ترین قانون در نوع خود تا به امروز» نامیده بود.
بعد از تصویب این قانون در سال ۲۰۱۹، سنگاپور در اولین اقدام به فیسبوک دستور داد تا پستی که درباره دستگیری یک افشاگر تقلب در انتخابات این کشور بود را حذف کند، اقدامی که به نوعی اولین گام برای اجرای قانون پوفما به شمار می‌رفت.
در زمان همه گیری ویروس کرونا نیز دولت سنگاپور به فیسبوک دستور داد که خبر منتشرشده در صفحه یک سایت خبری خارجی مبنی بر تمام شدن ماسک‌های صورت در این کشور را حذف کند. فیسبوک بعد از این دستور اعلام کرد از نظر قانونی مجبور به حذف این خبر است چراکه قانون پوفما این پلتفرم را مجبور به رعایت درخواست‌های دولت می‌کند و درصورتی که انجام نمی‌داد، طبق قانون مجرم شناخته شده و مشمول جریمه‌ای بیش از ۲۰ هزار دلار سنگاپور در روز تا ۵۰۰ هزار دلار می‌شد.
بیش از یک چهارم دستورات صادرشده براساس این قانون مربوط به همه گیری کرونا و جلوگیری از انتشار اخبار دروغ بود.
تا سال ۲۰۲۴، فیسبوک بیش از همه پلتفرم‌ها از سنگاپور اخطار دریافت کرد (۱۱۰ مورد). بعد از آن به ترتیب وب سایت‌های مختلف ۴۴ مورد، ایکس ۱۸ مورد، اینستاگرام ۱۰ مورد، تیک تاک ۹ مورد، لینکدین ۸ مورد، هاردویرزون ۴ مورد، یوتیوب ۳ مورد و اسپاتیفای ۱ مورد اخطار داشتند.
طبق اظهارات مقامات سنگاپور، آنها براساس قانون پوفما در تلاش اند تا بر عملکرد محتوایی پلتفرم‌ها به‌ویژه متا نظارت کنند. وزیر توسعه دیجیتال کشور سنگاپور فوریه ۲۰۲۵ اعلام کرده قرار است یک سیستم قابل اعتماد بررسی واقعیت و تعدیل محتوا در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی به عنوان اولین خط دفاعی در برابر اطلاعات نادرست و محتوای مضر آنلاین عمل کند.
این سیستم به پلتفرم‌ها اجازه می‌دهد تا زودتر برای شناسایی، تصحیح یا فیلتر کردن چنین موادی اقدام کنند.
وزیر ارتباطات سنگاپور با اشاره به مقررات مختلف در این جمهوری گفت که سنگاپور به رویکرد فعلی خود برای رسیدگی به اطلاعات نادرست ادامه خواهد داد.
به عنوان مثال، قانون حفاظت از اکاذیب و دستکاری آنلاین (Pofma) دولت را قادر می‌سازد تا اصلاحاتی را در برابر نادرستی‌های آنلاین که خلاف منافع عمومی است، صادر کند. قوانین عملی تحت پوفما همچنین از پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی مانند متا، ایکس و گوگل می‌خواهد که برای ارتقای منابع آنلاین معتبر اطلاعات، افزایش شفافیت در تبلیغات سیاسی و جلوگیری و مقابله با سو استفاده از حساب‌های آنلاین، تدابیر امنیتی ایجاد کنند.
طبق گفته‌های وزیر توسعه دیجیتال این کشور، سنگاپور رویکردی مشارکتی با پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی دارد و در تعامل فعال با متا برای درک جزئیات سیاست جدید خود از سمت طرف مقابل و پیامدهای آن برای سنگاپور است.
براساس قانون پوفما، دولت می‌تواند دستور اصلاح هدفمند مطالب نادرست را برای شرکت‌های متا و ایکس (توئیتر) صادر کند و آنها را ملزم کند تا به کاربرانی که پست‌های نادرست را دیده‌اند هشدار دهد که حاوی اظهارات نادرست است.
**حمایت از محتوای داخلی در دستورکار دولت سنگاپور
۷ مارس ۲۰۲۵ ژوزفین تئو، وزیر توسعه دیجیتال و اطلاعات سنگاپور در پارلمان گفت که وزارت او در حال تلاش برای ارائه قوانینی جهت محافظت از پلتفرم‌های رسانه‌ای خدمات عمومی یا همان PSM است.
منظور از این رسانه‌ها پلتفرمهایی مانند نتفلیکس و یوتیوب است، وزیر توسعه دیجیتال سنگاپور علت این کار را در نقش این پلتفرم‌ها در تشدید رقابت ژئوپلیتیکی و همچنین حفظ موقعیت و هویت ملی برشمرد. وی گفته است آنها با رقابت فزاینده‌ای از سوی نتفلیکس، آمازون پرایم ویدئو و سایر سرویس‌های استریم و همچنین پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی مانند فیس بوک و «شیائوهانگ شو» Xiaohongshu )یک پلتفرم تجارت الکترونیک چینی) که توسط الگوریتم‌ها هدایت می‌شوند، روبرو هستند.
در همین راستا تاکنون دولت سنگاپور پیش از این گام‌هایی برداشته بود. در سال 2023، Mediacorp (سازمان رسانه‌ای دولتی سنگاپور) یک قرارداد با نتفلیکس برای توزیع یک درام جنایی تولید سنگاپور به نام «جوخه فانتوم» (Operandi Gerhana) امضا کرد.
نظر شما