خبرگزاری مهر، گروه مجله: در دنیایی که اخبار آن بیشتر با حوادث و اتفاقات تلخ و نگران‌کننده همراه است، طبیعی‌ست که کودکان هم در معرض شنیدن خبرهایی درباره‌ی جنگ‌ها، بحران‌ها و درگیری‌های بین‌المللی قرار بگیرند. سوالی که برای بسیاری از والدین و مراقبان کودک به وجود می‌آید این است که چگونه می‌توان موضوعی به این اندازه دشوار و دردناک را به زبانی قابل فهم و در عین حال آرام‌بخش برای کودکان توضیح داد؟
این گزارش تلاشی‌ست برای ارائه‌ی راهکارهایی عملی، با زبانی روشن و قابل استفاده برای پدر و مادرهایی که می‌خواهند در فضایی امن و حمایتی، با فرزندان خود درباره‌ی واقعیت‌های جهان گفت‌وگو کنند بدون آنکه باعث بیشتر شدن اضطراب و استرس کودک شوند.
باید با کودکان درباره‌ی جنگ صحبت کنیم!
بعضی‌ها فکر می‌کنند اگر کودکان از جنگ چیزی ندانند یا در جریان اخبار قرار نگیرند، بهتر است. با این حال، تجربه نشان داده که کودکان، هرچند کوچک، از فضای اطراف خود تأثیر می‌پذیرند. آنها از چهره‌ها، لحن صدا، برخی خبرهای شنیده‌شده از تلویزیون یا گفت‌وگوهای والدین، تصاویری ناقص اما تأثیرگذار در ذهن خود می‌سازند. سکوت پدر و مادرها یا پنهان‌سازی واقعیت ممکن است باعث شکل‌گیری برداشت‌های نادرست یا حتی ترس‌های عمیق‌تر در ذهن کودک شود. از همین‌رو، گفت‌وگو با کودکان، نه تنها ضروری، بلکه ابزاری مؤثر برای کاهش اضطراب، ایجاد احساس امنیت، و آموزش مهارت‌های تفکر و همدلی است.
برای شروع این مکالمه، بهتر است ابتدا شنونده باشیم. می‌توانیم با پرسش‌هایی ساده مسیر را باز کرد: «امروز چیزی شنیدی که ذهنت را درگیر کرده باشد؟»، «در مدرسه یا تلویزیون حرفی درباره‌ی جنگ شنیدی؟» با طرح این سوال‌ها، والدین می‌توانند میزان آگاهی کودک را بسنجند و از منظر او وارد موضوع شوند. البته که لازم نیست همه‌ی حقایق گفته شود، اما آن‌چه بیان می‌شود باید صادقانه، قابل فهم و متناسب با سن و ظرفیت کودک باشد.
تطبیق محتوای گفت‌وگو با سن کودک
کودکان پیش‌دبستانی (۳ تا ۶ سال): در این سن، تمرکز کودک بیشتر بر احساس امنیت شخصی است تا مسائل جهانی. لازم نیست وارد جزئیات شد؛ بلکه کافی‌ست با بیانی ساده توضیح داد که گاهی کشورها با هم اختلاف دارند، اما بسیاری از بزرگ‌ترها تلاش می‌کنند تا مسائل را حل کنند. تأکید بر اینکه «ما در امانیم و مراقبت هم هستیم» برای کودک آرامش‌بخش خواهد بود.
کودکان دبستانی (۷ تا ۱۲ سال): در این دوره، درک مفاهیم پیچیده‌تر آغاز می‌شود. کودک ممکن است درباره‌ی دلایل جنگ، پیامدهای آن، یا احتمال وقوع آن در کشور خود سوال‌هایی بپرسد. در پاسخ، می‌توان از زبان واقع‌گرا ولی اطمینان‌بخش استفاده کرد: «بله، گاهی کشورها اختلاف پیدا می‌کنند و متأسفانه این باعث آسیب می‌شود. اما سازمان‌های زیادی برای توقف جنگ‌ها تلاش می‌کنند و ما نیز در جایی زندگی می‌کنیم که امنیت دارد.»
نوجوانان: نوجوانان معمولاً با اخبار و تحلیل‌های رسانه‌ای در تماس بیشتری هستند. آنها به پرسش‌های عمیق‌تری فکر می‌کنند، گاه نگاه انتقادی دارند، و حتی ممکن است احساس ناتوانی یا خشم داشته باشند. در این مرحله، مهم است که فضای گفت‌وگو باز و محترمانه باشد و نوجوان احساس کند که نظراتش شنیده و دیده می‌شود. می‌توان او را به تفکر انتقادی، بررسی منابع خبری معتبر، و مشارکت در فعالیت‌های حمایتی دعوت کرد.
تقویت احساس امنیت
در مواجهه با اخبار ناگوار، کودکان بیش از هر چیز نیازمند این هستند که اطمینان داشته باشند که بزرگ‌ترها از آنها مراقبت خواهند کرد. فارغ از سن، باید به کودک یادآوری شود که:
والدین و مراقبان همواره در کنار او هستند.
کشورها، نهادها و افراد بسیاری هستند که برای حفظ صلح و امنیت تلاش می‌کنند.
کودکان مسئول اتفاقات جهان نیستند و نباید بار نگرانی‌های جهانی را به دوش بکشند.
توضیح درباره‌ی نقش نیروهای امدادی، دیپلمات‌ها، و سازمان‌های بین‌المللی می‌تواند این احساس حمایت و امنیت را در ذهن کودک تقویت کند.
استفاده از ابزارهای کمک‌آموزشی
داستان‌ها، کتاب‌های تصویری، نقاشی، و فیلم‌های کودکانه از جمله ابزارهایی‌اند که می‌توان از آنها برای توضیح مفاهیم پیچیده کمک گرفت. در این زمینه، آثار بسیاری با موضوع صلح، تفاهم، یا حتی مهاجرت و پناهندگی منتشر شده که می‌تواند به درک بهتر کودک کمک کند. همچنین فعالیت‌هایی مانند نقاشی کشیدن برای کودکان دیگر، نوشتن پیام‌های امید، یا شرکت در برنامه‌های خیریه، حس مؤثر بودن و همدلی را در کودک پرورش می‌دهد.
حتماً لازم است که واکنش‌های خوبی در برابر سوال‌های آنها داشت. سوال‌هایی مانند «چرا انسان‌ها با هم می‌جنگند؟» یا «آیا ما هم در خطر هستیم؟» نیازمند پاسخ‌هایی همدلانه و در عین حال واقع‌گرایند. راهکار مناسب این است که پاسخ‌ها: واقعیت را انکار نکنید، نگرانی‌ها را کوچک نشمارید و در عین حال، کودک را در معرض حجم بیش از اندازه‌ای از خشونت یا ناامیدی قرار ندهیم. بیان این نکته که بسیاری از افراد به دنبال پایان دادن به جنگ‌ها هستند، و اینکه امید به صلح همیشه زنده است، می‌تواند رویکردی سازنده و انسانی باشد.
گفت‌وگو درباره‌ی جنگ با کودکان، اگرچه سخت است، اما فرصتی ارزشمند برای آموزش صلح، همدلی، و مسئولیت‌پذیری به حساب می‌آید. آن‌چه کودک در چنین مکالمه‌هایی تجربه می‌کند، نه تنها بر درک او از اتفاق‌های جهانی تأثیر می‌گذارد، بلکه در شکل‌گیری شخصیت انسانی، مسئول و صلح‌دوست او نیز نقشی مهم خواهد داشت. بنابراین، به جای سکوت یا انکار، بیایید با زبانی روشن، دلسوزانه و متناسب با سن کودک، گفت‌وگو را آغاز کنیم؛ چرا که در جهانی آشفته، یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های والدین، پرورش نسلی‌ست که به جای خشونت، به گفت‌وگو باور دارد.
نظر شما