خبرگزاری مهر، گروه استانها- ندا سپاهی: مطالعات نشان داده‌اند که بکارگیری روش بارورسازی ابرها در کشورهای مختلف جهان می‌تواند به طور متوسط بین پنج تا ۲۰ درصد میزان بارش سالانه را افزایش دهد.
بارورسازی ابرها روشی است که در آن با استفاده از مواد شیمیایی مانند یدید نقره یا یخ خشک، ابرها تحریک می‌شوند تا بارش بیشتری به صورت باران یا برف تولید کنند.
این فناوری در بسیاری از نقاط جهان با موفقیت‌هایی همراه بوده و به‌عنوان ابزاری برای مدیریت منابع آب، کاهش اثرات خشکسالی یا حتی بهبود شرایط آب‌وهوایی به کار گرفته شده است.
باور بارورسازی ابرها در ایران
در همین ارتباط جهانگیر عابدی کوپایی، استاد تمام علوم و مهندسی آب و عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان به خبرنگار مهر می‌گوید: اگرچه بارورسازی یک روش برای جبران کمبود آب عنوان می‌شود اما راندمان آن در کشور ما در حد ۱۹ درصد است؛ بنابراین با توجه به اینکه هزینه سنگینی دارد خیلی مورد تأیید نیست و بهتر است هزینه آن صرف امور دیگر مانند بهره‌وری آب در بخش کشاورزی، صنعت و شرب و بهداشت شود.
یکی از نگرانی‌های موجود این است که بارورسازی ابرها ممکن است به جای افزایش بارش در ایران، بارش‌ها را در کشورهای همسایه تقویت کند یا اثرات زیست‌محیطی نامطلوبی داشته باشد. استاد تمام علوم و مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به این نکته، خاطرنشان می‌کند: این فرضیه که اگر بارورسازی در یک منطقه انجام شود ۱۰۰ درصد در آن‌جا ریزش باران خواهیم داشت محل اشکال است زیرا امکان دارد بارندگی در محل دیگری رخ دهد.
بارورسازی ابرها در ایران نیاز به پژوهش‌های بیشتر، منابع مالی، تجهیزات پیشرفته، و شرایط مناسب آب و هوایی دارد. همچنین، نتایج این روش همیشه قطعی نبوده و نیاز به ارزیابی دقیق دارد.
ریسک بارورسازی ابر در مناطق با بارش کمتر از ۲۵۰ میلیمتر
در همین ارتباط نوید حاجی بابایی معاون توسعه و پیش‌بینی اداره کل هواشناسی اصفهان به خبرنگار مهر می‌گوید: بررسی‌های کارشناسی در دنیا نشان داده که بارورسازی ابرها پروژه ارزانی نیست بلکه گران و هزینه بر است و تکنولوژی‌های خاصی نیاز دارد.
وی با اشاره به اینکه سازمان جهانی هواشناسی در این باره دستورالعملی ابلاغ و مناطقی را که پتانسیل بیشتر برای بارورسازی دارند، مشخص کرده است، می‌افزاید: کاری که هواشناسی در این زمینه می‌تواند انجام دهد و در تخصص ما است شناسایی مناطق مستعد است و می‌توانیم با تخصص و ابزارهایی که در سازمان هواشناسی وجود دارد، در اجرای عملیات همکاری کنیم.
حاجی بابایی می‌گوید: طبق توصیه سازمان جهانی هواشناسی مناطقی که پتانسیل بارش آنها خوب است برای بارورسازی مستعد است؛ همچنین سازمان جهانی هواشناسی اشاره کرده مناطقی که متوسط بارش سالیانه آنها کمتر از ۲۵۰ میلیمتر است پروژه بارورسازی ابر عمدتاً با ریسک همراه است.
تأثیر نوع ابر و اقلیم منطقه بر موفقیت‌آمیز بودن طرح باران‌زایی
وی اضافه می‌کند: برای اجرای این پروژه در هر نقطه‌ای باید اطلاعات کافی از آن منطقه وجود داشته باشد از جمله اطلاعات فیزیک ابری آن منطقه و نوع اقلیم مشخص باشد زیرا نوع ابر بسیار مهم است.
معاون اداره کل هواشناسی اصفهان تصریح می‌کند: براساس داده‌ها و تحلیل‌های سازمان جهانی هواشناسی، نمی‌توان ادعا کرد که بارورسازی ابرها خشکسالی را برطرف کند؛ این پروژه تاکنون به صورت تحقیقاتی در کشور انجام شده که در برخی مناطق نیز جواب داده و نتیجه مثبت بوده و برخی مناطق جواب نداده است اما اینکه خشکسالی را برطرف کند مدارک و مستنداتی وجود ندارد.
بارورسازی ابرها مکمل طرحهای تأمین و استحصال آب
اما محمد مهدی متین زاده استادیار و عضو هیأت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان که در زمینه بارورسازی ابرها پژوهش می‌کند، به خبرنگار مهر می‌گوید: امروزه با توجه به بروز خشکسالی‌های مداوم در بسیاری از استان‌های کشور و احساس نیاز به منابع جدید استحصال آب به نظر خیلی از کارشناسان فنی طرح بارورسازی ابرها در کشور امری ضروری به نظر می‌رسد.
وی می‌افزاید: باید توجه داشت که با افزایش جمعیت در کشور و کاهش و محدودیت منابع آبی، هر روشی که بتواند به استحصال بیشتر آب کمک کند می‌تواند مورد توجه قرار گیرد اما با توجه به راندمان تأثیر پروژه‌های بارورسازی ابرها، می‌توان گفت که اجرای اینگونه پروژه‌ها، بیشتر می‌تواند به عنوان یک پروژه مکمل برای تأمین و استحصال آب محسوب شود.
افزایش راندمان ۲۰ درصدی بارش راهی برای مقابله با کاهش منابع آبی
عضو هیأت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان خاطرنشان می‌کند: طبق گزارشات مرکز ملی باروری ابرها، درصد افزایش بارش ناشی از بارورسازی ابرها از حدود ۹ درصد تا حدود ۵۴ درصد، ذکر شده ولیکن سازمان جهانی هواشناسی نتیجه عملی پروژه‌های باروری ابرها را در کشورهای مختلف در خصوص استحصال آب، به افزایش میزان بارندگی بین پنج تا ۲۰ درصد در مناطق غیر ساحلی و در مناطق ساحلی پنج تا ۳۰ درصد اعلام کرده است.
متین‌زاده تاکید می‌کند: با وجود این، بارورسازی ابرها به طور متوسط افزایشی تا حدود ۲۰ درصد در بارش در منطقه ایجاد می‌کند که می‌تواند به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با کاهش منابع آب در نظر گرفته شود.
ظرفیت بارورسازی ابرها در بالادست حوضه زاینده‌رود وجود دارد
وی با بیان اینکه پروژه‌های باران زایی مسئله‌ای فرابخشی بوده و نیازمند همکاری‌های بهینه ساز همه سازمان‌ها و نهادهای درگیر است، می‌گوید: این پروژه می‌بایست با استفاده از تکنولوژی جدید و استفاده از روش‌های ترکیبی بارورسازی ابرها انجام شود و مدت اجرای آن نیز کوتاه مدت نباشد تا بتوان قضاوت علمی و منطقی در خصوص آن داشت.
به گفته این پژوهشگر و استاد دانشگاه، حدود ۵۰ درصد عملیات بارورسازی در ایران در مناطقی بوده که بارش سالانه بین ۲۰۰ تا ۶۰۰ میلی متر داشته است. بنابراین در مناطق فریدون شهر استان اصفهان و در سر شاخه‌های رودخانه پلاسجان، در شهرستان سمیرم و در سر شاخه‌های رودخانه ماربر و رودخانه شور و همچنین در ارتفاعات کوهرنگ و در بالادست سد زاینده رود، پتانسیل اجرای این طرح وجود دارد.
بارورسازی ابرها یک بی‌راهه برای احیای زاینده‌رود است
اما علی بیت الهی مشاور آب و پیامدهای محیط زیستی فرونشست زمین رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در این باره به خبرنگار مهر می‌گوید: اگر هدف از بارورسازی ابر بعنوان جایگزینی بر چشمه‌های اصلی آب زاینده رود باشد، یک بی راهه بوده و ممکن است که کلاً اصل مطلب یعنی طرح احیای زاینده‌رود نیز فدای چنین حاشیه‌ای شود که بی نتیجه است.
وی تصریح می‌کند: به هیچ وجه بارورسازی ابر روش مطمئنی نیست به این دلیل کارشناسی که اولاً باید ابری در آسمان باشد که بارور شده باشد درحالی که اساساً مشکل این است که چنین ابری وجود ندارد. دوم اینکه روش، روشی آلاینده است و راهکاری نیست که برای یک محدوده و مسیر آبی مثل زاینده‌رود نقش داشته باشد.
وزارت نیرو سیاست‌گذار بارورسازی ابرها
در همین ارتباط منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان به خبرنگار مهر می‌گوید: سازمان توسعه و بهره برداری فناوری‌های نوین آب‌های جوی که زیر نظر وزارت نیرو است و این وزارتخانه برنامه‌ریز و سیاست‌گذار در زمینه بارورسازی ابرها هستند و ما درخواست می‌کنیم هرگونه اقدامی که برای تأمین آب استان امکان پذیر است، باید استفاده شود و هر روشی از جمله بارور سازی ابرها که یک کار علمی و تحقیقاتی است، مورد بررسی و اجرا قرار گیرد.
وی خاطرنشان می‌کند: باید توجه داشت که راهکار بارورسازی ابرها در کشورهای دیگر اجرا می‌شود و این کار باید در بالادست اصفهان و حوضه زاینده‌رود شکل بگیرد و روش و راه آن را نیز وزارت نیرو باید تعیین کند.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به اینکه مرکز بارورسازی ابرها در یزد مستقر است و عملیات بارورسازی ابرها سال‌ها پیش زیر نظر وزارت نیرو انجام می‌شد، می‌افزاید: با توجه به شرایط خاص کم آبی در استان اصفهان و اینکه اکنون ۱۰۰ درصد مساحت استان تحت تأثیر خشکسالی است، ضرورت دارد وزارت نیرو اعلام کند مدیر حوضه آبریز زاینده رود در اصفهان حضور یابد و در زمینه برنامه ریزی برای تأمین آب در ماه‌های آتی برنامه‌ریزی کنند.
به گزارش مهر، با وجود آنکه گفته می‌شود بارورسازی ابرها و باران‌زایی پروژه‌ای گران قیمت است اما بررسی‌ها نشان داده این گزینه با هزینه‌ای مقرون به صرفه نسبت به طرحهای انتقال آب بین حوضه‌ای یا شیرین‌سازی آب دریا می‌تواند به تأمین و استحصال آب در ایران کمک کند.
۱۴:۴۵ - ۱۴۰۳/۱۲/۱۵
۲۳:۳۰ - ۱۴۰۳/۱۲/۱۶
نظر شما