خبرگزاری مهر، گروه استانها - صمیم ارزانی: ژئوپارک‌های زمین‌شناسی گنجینه‌هایی هستند که داستان میلیون‌ها سال تحول زمین را روایت می‌کنند؛ این مناطق نه تنها اسرار علمی پوسته زمین را فاش می‌کنند بلکه با تقویت هویت فرهنگی و حفاظت از محیط زیست به موتور محرک توسعه پایدار تبدیل شده‌اند.
پیش از ثبت این ژئوپارک‌ها در یونسکو بسیاری از آنها گمنام یا در معرض نابودی بودند اما امروز به نمادهای غرور ملی و مقصدهای گردشگری هوشمند تبدیل شده‌اند نمونه‌های برجسته این تحول را می‌توان در ژئوپارک‌های چین، فرانسه و پرتغال مشاهده کرد جایی که ثبت در یونسکو مسیر توسعه آنها را دگرگون ساخت.
نجات «دانکسیا» در چین با ثبت به عنوان ژئوپارک
ژئوپارک جهانی دانکسیا در استان گوانگدونگ چین پیش از ثبت در یونسکو در سال ۲۰۰۴ منطقه‌ای دورافتاده با فرسایش شدید و کاهش گونه‌های گیاهی بود؛ با این حال مناظر خارق العاده کوهستان‌های رنگی آن الهام‌بخش افسانه‌های محلی و نقاشی‌های باستانی چینی‌ها به شمار می‌رفت دولت محلی با درک ظرفیت گردشگری این منطقه همکاری با جوامع محلی را آغاز کرد راهنمایان بومی داستان‌های اساطیری مرتبط با شکل‌گیری صخره‌ها را به گردشگران نقل می‌کردند و صنایع دستی محلی مانند پارچه‌های رنگ رزی شده با خاک سرخ دانکسیا به نماد هویت منطقه تبدیل شد این اقدامات نه تنها گردشگری را رونق داد بلکه انگیزه‌ای برای مبارزه با معدن کاری غیرقانونی و احیای اکوسیستم شد.
پس از ثبت در یونسکو؛ دانکسیا به یکی از پر بازدیدترین ژئوپارک‌های جهان تبدیل شد و درآمد حاصل از گردشگری بودجه حفاظت از محیط زیست و آموزش جوامع محلی را تأمین کرد.
پایه گذاریِ گردشگری علمی با ثبت «لوبران» به عنوان ژئوپارک
در منطقه پرووانس فرانسه ژئوپارک لوبران پیش از ثبت در یونسکو (۲۰۰۵) با مهاجرت جوانان به شهرها و فراموشی سنت‌های کشاورزی روبه‌رو بود.
این منطقه که ردپای دایناسورها و فسیل‌های دریایی باستانی را در خود دارد با تبدیل شدن به ژئوپارک گردشگری علمی را پایه گذاری کرد.روستاییان محلی در قالب نگهبانان فسیل‌ها آموزش دیدند تا به گردشگران درباره تاریخ زمین‌شناسی منطقه توضیح دهند.
رستوران‌های محلی منوهای خود را بر اساس گیاهان دارویی کوهستان‌های لوبران طراحی کردند و جشنواره‌های فصلی صنایع دستی مانند سفالگری با خاک معدنی منطقه را احیا نمودند.
ثبت این ژئوپارک توجه جهانی را به ارزش زمین‌شناسی و فرهنگی آن جلب کرد و امروز لوبران الگویی برای تلفیق گردشگری پایدار با اقتصاد محلی است.
«مجمع‌الجزایر آسورس» نمونه‌ای از توسعه گردشگری مسئولانه
مجمع‌الجزایر آسورس پرتغال پیش از تبدیل شدن به ژئوپارک جهانی در ۲۰۱۳ با چالش‌های زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های ماهیگیری غیرقانونی و آلودگی اقیانوس روبه‌رو بود.
این جزایر آتشفشانی که میزبان دریاچه‌های یاقوتی و غارهای گدازه‌ای هستند با مشارکت دادن ماهیگیران محلی در پروژه‌های حفاظت از اکوسیستم گردشگری مسئولانه را توسعه دادند.
افسانه‌های محلی درباره الهه‌ها و آتشفشان‌ها به بخشی از تورهای گردشگری تبدیل شد و رستوران‌ها با استفاده از ماهی‌های غذاهای سنتی را احیا کردند. ثبت در یونسکو آسورس را به آزمایشگاهی زنده برای مطالعه تغییرات اقلیمی تبدیل کرده و گردشگری علمی منبع درآمدی جایگزین برای ساکنان ایجاد نموده است.
جزیره هرمز گزینه قدرتمندی برای ثبت در یونسکو
جزیره هرمز با خاک‌های رنگین‌کمانی و غنای زمین‌شناسی بی نظیرش گزینه قدرتمندی برای ثبت در یونسکو است اما تجربه ژئوپارک‌های دیگر نشان می‌دهد که ثبت جهانی تنها آغاز راه است.
ثبت ژئوپارک‌ها در یونسکو زمانی موفق خواهد بود که مانند لوبران فرانسه جوامع محلی به عنوان صاحبان اصلی میراث زمین‌شناسی شناخته شوند. آموزش راهنمایان بومی توسعه محصولات فرهنگی مرتبط با زمین‌شناسی و تنظیم مقررات سختگیرانه برای گردشگری کلید تبدیل هرمز به نمادی پایدار از همزیستی انسان و طبیعت است.
همان‌طور که خاک سرخ دانکسیا به نقاشی جهانگردان جان داد؛ خاک‌های هرمز نیز می‌تواند آینده این جزیره را رنگ آمیزی کند به شرطی که ثبت در یونسکو نه پایان، بلکه آغازی بر مسئولیت‌پذیری جمعی باشد.
ثبت هرمز به عنوان ژئوپارک موجب جذب حمایت‌های بین‌المللی در حفظ جزیره خواهد شد
سکینه ابراهیم پور، فعال حوزه گردشگری در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تجارب خود از سفر به کشورهای مختلف به خصوص کشورهای حوزه جنوب شرق آسیا، گفت: بدون شک بدون مشارکت محلی نمی‌توان از اکوسیستم‌های طبیعی صیانت درستی انجام داد، این درک و فهم مشترک باید در جوامع بومی هر اکوسیستم ایجاد شود که آنها زاده و بخشی از آن محیط هستند و موجودیت و هویت‌شان به آن محیط گره خورده است در این صورت مانند بسیاری از کشورهای جهان افراد بومی نیز تبدیل به جاذبه‌ای گردشگری خواهند شد و رابطه متقابلی با حفظ محیط‌زیست خواهند داشت.
وی با تأمل بر پیشنهاد ثبت جزیره هرمز به عنوان ژئوپارکی جهانی، گفت: اگر واقعاً به منحصر به فرد بودن جزیره هرمز اعتقاد داریم و آن را ذخیره‌ای زمین شناسی می‌دانیم باید همت خود را معطوف به جذب کمک‌های بین‌المللی جهت حفظ آن کنیم، جزیره هرمز نمایشگاه زمین شناسی است، پهنه‌های زعفرانی رنگ، نقره‌ای، سرخ و… در نوع خود بی‌نظیر هستند.
این گردشگرِ فعال در حوزه فرهنگ و رسانه، گفت: تجربه ایجاد مناطق حفاظت‌شده و ژئوپارک‌ها با توجه اینکه در کانون نگاه‌های صیانتی قرار می‌گیرند، تجربه موفقی بوده است.
موضوع ممنوعیت برداشت خاک پیش از نوروز به تورلیدرها اعلام شده بود
محمد محسنی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان نیز در واکنش به برداشت خاک از جزیره هرمز گفت: پیش از نوروز این موضوع به تور لیدرها، فعالان فرهنگی و بلدهای محلی جزیره ابلاغ شده بود، اما با هجوم چند ده هزار نفری گردشگران، امکان کنترل کامل فیزیکی و میدانی وجود نداشت.
وی با تأکید بر ضرورت فرهنگ‌سازی بلندمدت در این زمینه گفت: فرهنگ‌سازی در خصوص حفظ محیط‌زیست یک اصل جدی و ضروری است که آن را به‌طور مستمر در دستور کار قرار داده‌ایم و امیدواریم با تداوم حمایت‌ها بتوانیم این مسیر را ادامه دهیم.
نظر شما