گیلان پُر آب است؛ احتمال بروز چالش در مدیریت مصارف کشاورزی

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: بحران آب یکی از مسائل و چالش‌های مهم در سطح کشور محسوب می‌شود که تمام جوانب زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، موقعیت جغرافیایی کشور، افزایش جمعیت، مصرف بی‌رویه، کاهش بارندگی، خشکسالی و … از جمله عوامل مؤثر بر بحران آب است.

در بین مناطق مختلف کشور، استان گیلان نیز فارغ از این مسئله نیست و کمبود آب، زندگی مردم به خصوص کشاورزان را تحت شعاع قرار داده است لذا مدیریت منابع و ذخایر آبی در شرایط کنونی کشور یکی از راهکارهای مهم و حیاتی محسوب می‌شود که دارای روش‌های مختلفی برای خروج از این بحران است.

آب‌بندان‌ها به عنوان مهم‌ترین ذخیره‌گاه آب باران

«سعدالله نقدی» در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به دلایل عمده هدر رفت آب در سطح استان اظهار کرد: بارندگی‌های خارج از فصل زراعی به علت عدم وجود سد مخزنی و عدم لایروبی آب‌بندان‌ها از دسترس خارج می‌شود لذا در چنین شرایطی تمام تلاش ما استفاده از ظرفیت آب‌بندان‌ها به عنوان مهم‌ترین ذخیره‌گاه آب باران است.

وی گفت: متولی اصلی تأمین و توزیع آب، وزارت نیرو و آب منطقه‌ای است اما جهاد کشاورزی نیز در راستای مدیریت منابع آب، اقدامات مختلفی را پیگیری کرده است.

مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی گیلان به تعدادی از این اقدامات اشاره کرد و افزود: بهره‌گیری از آب حاصل از بارش‌ها از طریق لایروبی آب بندان‌ها که حدود ۱۶۰ هکتار تاکنون لایروبی، مرمت و بازسازی شده از جمله این اقدامات است تا ذخایر آبی مطمئنی برای آبیاری تکمیلی زراعت برنج در فصل تابستان داشته باشیم.

نقدی ضمن تاکید بر اهمیت آموزش و فرهنگ‌سازی بهره‌برداری از منابع آبی بیان کرد: ترویج صحیح و آموزش بهره‌برداران در راستای استفاده بهینه از آب حاصل از بارندگی‌ها و لایروبی انهار برای هدایت به مزارع صورت گرفته است.

افزایش ۳۰ درصدی حجم ذخیره آب سد سفیدرود

وی گفت: بازسازی و ترمیم سردهنه‌ها و هدایت آن به انهار و داخل مزارع از دیگر اقداماتی است که تاکنون انجام شده تا از این نعمت الهی در سال زراعی نهایت استفاده را داشته باشیم.

مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی گیلان با اشاره به وضعیت ذخایر آبی استان اضافه کرد: با توجه به حجم بارندگی در سال جاری، ذخایر سد سفیدرود نسبت به سال گذشته حدود ۳۰ درصد افزایش داشته و ذخیره آب سد منجیل نیز به طبع بیشتر شده است با توجه به حجم بارندگی در سال جاری، ذخایر سد سفیدرود نسبت به سال گذشته حدود ۳۰ درصد افزایش داشته و ذخیره آب سد منجیل نیز به طبع بیشتر شده است.

نقدی تصریح کرد: حدود ۹ هزار هکتار آب‌بندان در سطح استان وجود دارد و تمهیدات لازم از جمله لایروبی و هدایت آب‌های جاری و استفاده از آن در فصول آتی صورت گرفته است.

وی به راهکارهای مدیریت منابع آبی اشاره کرد و گفت: در چند سال اخیر برای زراعت برنج، تقویم زراعی وجود دارد که بر این اساس آب سد منجیل رهاسازی می‌شود و به صورت تناوبی در اختیار بهره‌برداران قرار می‌گیرد که این مسئله نشان‌دهنده مدیریت آب حاصل از منابع آبی است.

مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی گیلان افزود: طبق شرایط کنونی، استان از وضعیت بارش نسبتاً خوبی برخوردار است اما این مسئله نباید موجب غفلت از مدیریت منابع آبی شود تا بر اساس برنامه‌ریزی بتوانیم نهایت بهره را از آن داشته باشیم.

نقدی ضمن قدردانی از کشاورزان و شالیکاران در پایان تصریح کرد: کشاورزان باید نسبت به لایروبی انهارهای اصلی و فرعی که حجم زیادی از آب زراعی از این طریق اتلاف می‌شود اهتمام ویژه داشته باشند تا نهایت بهره را از این منابع داشته باشیم.

وضعیت منابع آب استان گیلان

«وحید خرمی» مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه سطح زیر کشت اراضی شالیزاری استان گیلان ۲۳۸ هزار هکتار است، اظهار کرد: از این مساحت ۱۷۱ هزار هکتار از اراضی تحت پوشش شبکه مدرن و نیمه مدرن آبیاری و زهکشی سفیدرود و فومنات بوده و ۶۷ هزار هکتار نیز به صورت سنتی آبیاری می‌شود.

وی با اشاره به اینکه میزان آب مورد نیاز جهت تمام مصارف در سطح استان ۳۳۱۴ میلیون مترمکعب است، افزود: به تفکیک برای مصرف بخش کشاورزی ۲۹۶۲ میلیون مترمکعب، مصرف بخش شرب ۳۰۵ میلیون مترمکعب، مصرف بخش صنعت ۴۶ میلیون مترمکعب و مصرف بخش فضای سبز یک میلیون مترمکعب است.

خرمی ادامه داد: آب مورد نیاز اراضی شالیزاری در محدوده شبکه آبیاری سفیدرود از محل سد سفیدرود و در مناطق سنتی از سردهنه های سنتی منشعب از رودخانه‌ها تأمین می‌شود.

وی اضافه کرد: در کنار منابع مذکور، آب بندان ها (بیش از ۹۰۰۰ هکتار) چاه‌ها عمیق کشاورزی و ایستگاه‌های پمپاژ (۴۳۰ ایستگاه) به عنوان منابع کمکی در تأمین آب کشاورزی نقش مؤثری ایفا می‌کنند.

سال آبی ۱۴۰۴-۱۴۰۳

خرمی تصریح کرد: در ارتباط با احتمال بروز پدیده خشکسالی با توجه به میزان منابع آب موجود در سال زراعی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ و احتمال بروز چالش در مدیریت مصارف کشاورزی و شرب در استان شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان مانند سنوات گذشته به پایش دقیق و روزانه شرایط از ابتدای سال آبی (مهرماه سال ۱۴۰۳) پرداخته است.

بررسی‌های دقیق کارشناسی تا این تاریخ نشان دهنده شرایط ذیل است:

آب ذخیره شده در سد سفیدرود تا تاریخ ۳۱ فروردین

وی اضافه کرد: به موجب اطلاعات فوق و حجم آب مورد نیاز اراضی سطح استان علی الخصوص اراضی داخل شبکه (مدرن و نیمه مدرن) که نیازمند ۱۷۴۵ میلیون مترمکعب آب در طول فصل زراعی خواهند بود.

خرمی گفت: با توجه به حجم فعلی ۳۱۷ میلیون مترمکعب سد سفیدرود، وضعیت منابع داخلی استان به منظور تصمیمات نهایی به منظور برنامه ریزی برای انجام فصل آبی در کمیته منابع و مصارف استان در حال بررسی بوده و بنابر این کل آب مورد نیاز از سد سفیدرود با احتساب سایر مصارف بیش از ۲۲۰۰ میلیون مترمکعب است.

آب ذخیره شده در سد شهربیجار تا تاریخ ۳۱ فروردین

وی به اقدامات در دست اجرا به منظور مدیریت فصل آبی اشاره کرد و گفت: لایروبی انهار اصلی سالانه به طول بیش از ۵۰۰ کیلومتر، تعمیر، تجهیز و راه اندازی سالانه بیش از ۴۵۰ ایستگاه‌های پمپاژ، ساخت و بازسازی دریچه‌های فلزی، تعمیر، تجهیز و راه اندازی سالانه بیش از ۲۵۰ چاه عمیق کشاورزی و ساخت موقت سالانه بیش ۴۰۰ سردهنه های خاکی در سطح استان بخشی از این اقدامات است.

خرمی با اشاره به راهکارهای در دست اجرا به منظور مدیریت فصل آبی گفت: تشکیل منظم کمیته منابع و مصارف، تهیه برنامه و اجرای نوبت بندی آب در سطح استان، هماهنگی با دستگاه‌های ذیمدخل در خصوص اعزام ماشین آلات برای لایروبی و ساخت سردهنه های کشاورزی، بهینه سازی برنامه توزیع آب و اعزام اکیپ‌های فنی و رسانه‌ای به سطح استان در دستور کار قرار دارد.