خبرگزاری مهر، گروه استانها؛ هفته سلامت، فرصتی ارزشمند برای بازخوانی سبک زندگی ما است بهویژه در روزگاری که زندگی صنعتی، استرسهای مداوم، تغذیه نامناسب و کمتحرکی به بخشی از روزمرگی تبدیل شدهاند که در چنین شرایطی، داشتن سبک زندگی سالم دیگر یک توصیه ساده نیست، بلکه به ضرورتی برای تداوم حیات باکیفیت بدل شده است.
تغذیه سالم، قلب تپنده این سبک زندگی است زیرا آنچه که میخوریم مستقیماً بر سلامت ما اثر میگذارد؛ از پیشگیری از بیماریهای شایع مثل فشار خون، دیابت و بیماریهای قلبی-عروقی گرفته تا تقویت سیستم ایمنی بدن و استفاده از مواد غذایی طبیعی، سالم، تازه و متعادل میتواند سپری دفاعی در برابر بسیاری از بیماریها باشد، بیآنکه نیازمند درمانهای پرهزینه و گاه دردناک باشیم.
به یاد داشته باشیم که《 پیشگیری همیشه بهتر از درمان است》 و هر انتخاب امروز ما، آیندهای سالمتر را رقم میزند و هفته سلامت میتواند نقطه آغاز یک تغییر مثبت و ماندگار باشد.
هفته سلامت هر ساله با هدف ارتقا آگاهی عمومی و ترویج سبک زندگی سالم برگزار میشود. طبق اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، امسال نیز این هفته با عنوان《 سرآغاز سلامت، آیندهای سرآمد》از یکم تا هفتم اردیبهشت در سراسر کشور نامگذاری شد تا در طول این هفته، موضوعات متنوعی برای هر روز تعیین شده تا ابعاد مختلف سلامت جسمی، روانی و اجتماعی به مردم معرفی شود.
پیشگیری و پژوهش مقدم بر درمان
پزشک معتمد خانواده در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به مشکلات حوزه بهداشت و درمان اظهار کرد: برخی چالشها از جمله کمبود بودجه و نبود اعتبارات کافی در حوزه وزارت بهداشت و درمان در سطح کشوری وجود دارند که به تبع آن در استان مرکزی و اراک نیز مشهود است که این مهم، اجرای برخی برنامهها از جمله طرح پزشک خانواده و تأمین نیروی لازم در این حوزه را با مشکل مواجه میکند.
فرید ثاقبی افزود: همچنین به دلیل اعتبار پایین و حقوق ناکافی، پزشکانی که در طرح پزشک خانواده فعالیت میکنند، پس از یک برهه زمانی، کار را ترک میکنند و این در حالی است که چنانچه پزشک خانواده در مناطق شهری و روستاها حضور داشته باشد بعد از مدتی به واسطه ارتباط با مردم، معتمد آنها شناخته میشود و میتواند به تشخیص و درمان زودهنگام بیماریها بپردازد.
وی گفت: با این وجود، عملکرد استان مرکزی در خصوص بهره گیری از ظرفیت پزشک خانواده نسبتاً رضایتبخش بوده و مردم اکثر مناطق این استان به پزشک دسترسی دارند و نیروی انسانی مورد نیاز تأمین شده است.
این پزشک خانواده بیان کرد: از دیگر چالشهایی که به دلیل نبود اعتبار کافی با آن مواجه هستیم، سرمایهگذاری محدود در حوزه بهداشت، همچنین بهره گیری از ظرفیت نیروهای موقت و طرحی برای بسیاری از حوزهها، صدمات و نارضایتی را به بار آورده است که باید تدابیر ویژه ای در این راستا اندیشیده شود.
ثاقبی ادامه داد: حوزه بهداشت و سلامت در شهر اراک به دلیل وجود صنایع اهمیت بسیار ویژهای دارد و این مهم مستلزم فعالیت تیمهای تخصصی و نظارتی بسیار قوی است و باید اذعان کرد سالهای زیادی است که آلایندهها و پسماندهای ناشی از فعالیت واحدهای تولیدی مستقر در اراک، به دلیل برخی دستورالعملها با آنها مسامحه میشود و دانشگاه علوم پزشکی که متولی سلامت مردم است، سالها است که این نقش کلیدی خود را به خوبی ایفا نکرده است.
وی با اشاره به اهمیت پیشگیری افزود: متأسفانه اکنون بحث درمان بر پیشگیری اولویت دارد و ساختار وزارت بهداشت درمانمحور و مبتنی بر درمان و بر پیشگیری، مطالعه و تحقیق اولویت دارد، بیشترین سرمایهگذاری ها در حوزه درمان صورت میگیرد و سهم کمتری در حوزه پیشگیری و مطالعات اختصاص مییابد که این رویکرد در کشور موجب افزایش تمایل مدیران به ساخت و تجهیز مراکز درمانی، نسبت به انجام فعالیت پژوهشی همچنین موجب عقب ماندگی در حوزه پیشگیری شده است.
پزشک خانواده ادامه داد: اکنون رویکرد درمان محور، موجب بروز برخی نارضایتیها میان مردم شده چرا که شیوع بیماریها نسبت به گذشته بیشتر مشهود است که با بررسی دلایل و رویکرد پیشگیرانه میتوان بسیاری از این مشکلات را رفع کرد همچنین حوزههایی که بر پیشگیری بیماریها تمرکز دارند نباید مغفول بماند.
وی افزود: در انجام فعالیت پژوهشی، تنها بحث تولید مقاله اهمیت ندارد بلکه پژوهشها باید قابلیت شناسایی و ارائه راه حل برای مشکلات هر منطقه را داشته باشند که انتظار است در این زمینه میزان تحقیقات افزایش یابد و این تغییر رویکرد در پژوهشها در وزارت بهداشت کشور مورد توجه ویژه قرار گیرد.
ثاقبی افزود: یکی دیگر از چالشهای پزشکان در مراکز خصوصی و دولتی، سامانههای مختلف ثبت نسخ هستند که مشکلات نرم افزاری و اینترنتی موجب مشکل در مراکز درمانی و نارضایتی مردم شده است و لازم است رفع این مشکل در اولویت اقدامات قرار گیرد.
وی ادامه داد: در حوزه بهداشت روان باید اذعان کرد، دستگاههای اجرایی زیادی مسئولیت دارند چرا که بسیاری از مشکلات مردم به دلیل مشکلات اقتصادی و استرسهای روزمره است و باید این مشکلات رفع شود، همچنین در سالهای اخیر میزان تاب آوری در جامعه رو به کاهش است که انتظار است زمینه و دلایل این امر مورد بررسی قرار گرفته و برای حل این مشکلات راهکارهای ویژه ای ارائه شود.
ثاقبی افزود: مسئله دیگر که در استان مرکزی، حائز اهمیت است پیری جمعیت و کاهش رشد جمعیت است چرا که این امر موجب تحمیل هزینههای بسیار در آینده و نیاز بیشتر به مراکز نگهداری و توانبخشی سالمندان است از این رو باید تمهیداتی برای جوانی جمعیت اندیشیده و بکار گرفته شود.
وی افزود: هر چند این امر مورد توجه سیاست مداران کل کشور قرار گرفته اما میطلبد در این راستا سیاستهای جزئیتر اندیشیده شود و فراهم کردن شرایط ازدواج برای جوانان نیز دستور کار قرار بگیرد و باید اذعان کرد که تمرکز بر وزارت بهداشت برای حل این مساله کافی نیست.
این پزشک خانواده گفت: با تغییر سبک زندگی مردم در سالهای اخیر، افزایش کم تحرکی و افزایش آپارتمان نشینی، افزایش تبلیغات رسانهای تغییر نوع تغذیه از جمله افزایش مصرف نوشابهها از معضلات جدی این حوزه و افزایش بیماریهای زمینهای به شمار میآید که پایش، ارزیابی و روشهای پیشگیری باید در دستور کار وزارت بهداشت و تمامی ارگانهای اجتماعی قرار گیرد.
وی تصریح کرد: بیماریهای قلبی عروقی و سرطانها دو گروه از بیماریهای شایع در کشورهای در حال توسعه هستند که ناشی از چندعامل از جمله تغذیه، افزایش مصرف سم و کودهای شیمیایی در محصولات کشاورزی، و نبود نظارت کافی در جامعه است.
وی ادامه داد: صنعتی بودن شهر اراک، وجه تمایز استان مرکزی با سایر استانها است که وزارت بهداشت میتواند در پایش و کنترل آن نقش زیادی داشته باشد و در حوزههای صنعتی به جهت گستردگی و عمق مشکلات، نظارت کافی وجود ندارد و این مسامحه با صنایع موجب جلوگیری از وظیفه اصلی وزارت بهداشت و وجود آلایندهها در هوا، آب و زندگی مردم این استان است.
ثاقبی تاکید کرد: متأسفانه وضع سلامت استان مرکزی، به دلیل مشکلات زیست محیطی و آلایندهها، وضعیت خوبی نیست و در آینده نه چندان دور، نسلهای آتی با مشکلات و بیماریهایی بیشتری مواجه میشوند که این مهم نیازمند تدابیر ویژه است.
سلامت روان، زیربنای جامعه سالم است
کارشناس ارشد روانشناسی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: پیشگیری و آموزش، کلید مقابله با فشارهای روانی و زیربنای ایجاد جامعه سالم است.
فاطمه جعفری با اشاره به اهمیت روزافزون سلامت روان در جامعه کنونی گفت: سلامت روان تنها نبود بیماریهای روانی نیست، بلکه توانایی فرد در سازگاری با فشارهای زندگی، حفظ آرامش ذهنی، داشتن روابط سالم، و احساس رضایت از زندگی است که در دنیای پرشتاب و پرتنش امروز، توجه به سلامت روان نهتنها همتراز با سلامت جسمی، بلکه در بسیاری مواقع از آن نیز مهمتر است.
وی ادامه داد: امروزه یکی از جدیترین تهدیدهای سلامت روان، استرس مزمن است زیرا وقتی فرد در معرض مداوم فشار روانی قرار میگیرد، نهتنها روح و روان او آسیب میبیند، بلکه جسم نیز واکنش نشان میدهد و از بروز اختلالات اضطرابی و افسردگی گرفته تا مشکلات قلبی، فشار خون بالا، اختلالات گوارشی و ضعف سیستم ایمنی رنج میبرد.
وی تاکید کرد: برای مقابله با این چالش، باید به آموزش همگانی در زمینه مهارتهای زندگی، بهویژه در خانوادهها، توجه جدی داشت، آموزش راهکارهای سادهای همچون کنترل هیجانات، مدیریت زمان، تمرین ذهنآگاهی (mindfulness)، گفتوگوی همدلانه در خانواده، و حتی تکنیکهای تنفس صحیح، تأثیر شگرفی در کاهش فشار روانی دارد.
به گفته این روانشناس، خانواده نقش محوری در شکلگیری شخصیت و سلامت روان کودک دارد چرا که
خانواده اولین نهاد اجتماعی و روانی کودک است به طوری که در یک خانواده سالم که در آن محبت، اعتماد، درک متقابل و ارتباط مؤثر وجود دارد، فرزندان یاد میگیرند چگونه احساساتشان را بیان کنند، ناکامی را بپذیرند و راهحلهای سازنده برای مسائل زندگی پیدا کنند و تربیت صحیح یعنی پرورش کودکانی که نهتنها از نظر تحصیلی موفقاند، بلکه تابآوری روانی بالایی دارند و در آینده روابط سالمتری با دیگران برقرار میکنند.
وی با اشاره به نقش کلیدی آموزش و اطلاعرسانی عمومی افزود: جامعهای که افراد آن به اهمیت سلامت روان آگاه باشند، نسبت به چالشهای روانی مقاومت بیشتری دارند و آگاهی مردم نسبت به اینکه فشار روانی بخشی طبیعی از زندگی صنعتی امروز است و میتوان آن را مدیریت کرد و نخستین گام در جلوگیری از تشدید مشکلات روانشناختی است.
جعفری یکی از مهمترین ابزارهای حفظ سلامت روان را مراجعه به مشاور و روانشناس دانست و گفت: بسیاری از افراد گمان میکنند تنها زمانی باید به روانشناس مراجعه کرد که دچار اختلال شدید روانی شدهاند، در حالیکه مشاوره گرفتن در زمان مناسب، میتواند از بروز بحرانهای بزرگتر جلوگیری کند زیرا گفتوگو با روانشناس فضایی امن برای بیان احساسات فراهم میکند و باعث شفافتر شدن افکار میشود و به فرد در یافتن راهحلهای مؤثر کمک میکند پس مراجعه به روانشناس نشانه ضعف نیست، بلکه علامت آگاهی، مسئولیتپذیری و احترام به سلامت روان خود و اطرافیان است.
این کارشناس ارشد روانشناسی ضمن تأکید بر اینکه
پیشگیری همواره مقدم بر درمان است، گفت: همانگونه که برای حفظ سلامت جسمی به تغذیه، خواب کافی و ورزش اهمیت میدهیم، باید یاد بگیریم که سلامت روان هم نیاز به مراقبت روزانه دارد که با افزایش آگاهی، تربیت صحیح فرزندان، حمایت عاطفی در خانواده، و کمک گرفتن از مشاوران متخصص، برای داشتن جامعهای آرامتر و شادابتر گام برداریم.
طرح تشدید نظارت و بازرسی ویژه بهداشتی
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت ارتقای سلامت عمومی گفت: طرح تشدید نظارت و بازرسی ویژه بهداشتی از سطح عرضه با مشارکت تیمهای بهداشت محیط معاونت بهداشتی و در راستای تحقق شعار《سرآغازی سلامت، آیندهای سرآمد》همزمان با هفته سلامت، طراحی و اجرا شد.
جواد جواهری اظهار کرد: هدف از اجرای این طرح، افزایش نظارت بر اماکن عمومی، مراکز عرضه مواد غذایی و دیگر نقاط تماس روزمره مردم با خدمات و کالاها بود تا از این طریق، علاوه بر ارزیابی وضعیت بهداشتی این مراکز، نکات آموزشی به متصدیان و بهرهبرداران نیز ارائه شود.
وی افزود: در جریان این بازرسیها که در سطح شهر اراک و مناطق پیرامونی آن انجام شد، تیمهای تخصصی بهداشت محیط با حضور در مراکز مختلف، اقدام به بررسی وضعیت بهداشت فردی، شرایط نگهداری مواد غذایی، نحوه ارائه خدمات و رعایت ضوابط بهداشتی کردند همچنین در مواردی که نیاز به تذکر یا اخطار وجود داشت، توصیههای لازم ارائه شد و پیگیریهای قانونی نیز در دستور کار قرار گرفت.
سلامت، مسئولیتی اجتماعی است
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک با تأکید بر نقش شهروندان در تحقق سلامت جامعه، تصریح کرد: حفظ و ارتقای سلامت تنها وظیفه کادر درمانی نیست، بلکه نیازمند مشارکت آگاهانه و مسئولانه مردم است و آگاهی از اهمیت پیشگیری، رعایت اصول بهداشت فردی، استفاده از خدمات اولیه سلامت و مراجعه منظم به پزشک عمومی، از جمله راههایی است که میتواند به ارتقای سطح سلامت عمومی کمک کند.
وی با بیان اینکه هنوز هم بسیاری از بیماریها با اصلاح سبک زندگی و تغذیه قابل پیشگیری هستند، گفت: توجه به مواد غذایی سالم، تحرک روزانه، مدیریت استرس و دوری از عادات ناسالم مثل مصرف دخانیات، باید به عنوان یک فرهنگ در جامعه نهادینه شود و هفته سلامت فرصتی طلایی برای بازنگری در این شیوههاست.
جواهری با اشاره به اهمیت نظام ارجاع و طرح پزشک خانواده، تأکید کرد: پزشک عمومی نقش محوری در غربالگری و تشخیص بهموقع بیماریها دارد که متأسفانه در جامعه ما هنوز باور نادرستی وجود دارد که بیماران در اولین قدم، مستقیماً به پزشک متخصص مراجعه میکنند و این در حالی است که بسیاری از مشکلات جسمی و بیماریهای رایج، با مراجعه به پزشک عمومی قابل تشخیص و درمان هستند.
وی ادامه داد: مراجعه مستقیم به پزشکان متخصص بدون غربالگری اولیه، نه تنها باعث تحمیل هزینههای سنگین به بیماران میشود، بلکه گاه موجب تأخیر در روند تشخیص و درمان مؤثر خواهد شد، به همین دلیل، نظام ارجاع میتواند با هدایت بیماران از سطح اول به سطوح تخصصی، موجب صرفهجویی در هزینهها، بهبود کیفیت خدمات درمانی و جلوگیری از پیچیده شدن شرایط بیماری شود.
کم تحرکی تهدید کننده سلامت مردم و شیوع بیماریها
عضو کمیسیون بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر، کم تحرکی را تهدید کننده سلامت مردم و آسیب جدی زندگی ماشینی عنوان کرد و افزود: باید بپذیریم که زندگی ماشینی و فناوریها و تکنولوژیهای جدید تأثیر مستقیمی بر تغییرسبک زندگی مردم داشته و تحرک و فعالیت بدنی مردم را تحت الشعاع قرار داده این امر سبب افزایش بروز بیماریهای قلبی عروقی، سکتههای مغزی، سرطانها، افزایش فشار، چربی و قند خون میشود.
سید محمد جمالیان با اشاره به مقایسه میانگین ابتلای بیماریهای شایع استان مرکزی با کشور گفت: میانگین ابتلاء به فشار خون بالا در کشور ۳۲ و سه دهم درصد و در استان مرکزی ۳۴ و ۱۷ دهم درصد، میزان آگاهی از این بیماری در کشور ۶۱ و ۴۷ درصد و در مرکزی ۶۹ و ۳۱ درصد همچنین میزان پوشش درمان فشار خون ۵۲ و هفت دهم درصد و در استان مرکزی ۶۳ و ۶۷ درصد است.
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی با اشاره به میزان ابتلای مردم این استان به چربی خون گفت: درصد ابتلاء به چربی خون در کشور ۳۰ و ۵۸ درصد و در استان مرکزی ۳۰ و ۹ دهم درصد و میزان پوشش درمان این بیماری در کشور ۷۴ و چهار دهم درصد و در استان مرکزی ۸۱ و ۷۷ درصد است.
جمالیان میزان ابتلاء به دیابت (قند ناشتا) در کشور را ۱۴ و ۱۵ درصد و در استان مرکزی را ۱۴ و ۶۳ درصد، میزان کم تحرکی در کشور ۵۱ و سه دهم درصد و در مرکزی ۴۶ درصد، ابتلاء به چاقی و اضافه وزن ۶۳ و یک دهم درصد و در استان مرکزی ۶۳ و ۷۹ درصد،
بروز سکتههای قلبی یک و هشت دهم درصد و در استان مرکزی ۲ و ۲ دهم درصد، بروز سکتههای مغزی در کشور ۲ درصد و در استان مرکزی چهار درصد، میزان مصرف سیگار در کشور ۹ و ۳۳ درصد و در مرکزی ۱۰ و ۵۹ درصد، مصرف قلیان در کشور ۴ و نیم درصد و در استان مرکزی ۲ و ۱۶ درصد و میزان ابتلاء به نارسایی مزمن کلیوی در کشور را ۱۲ و چهار دهم درصد و در استان مرکزی ۱۵ و هشت دهم درصد عنوان کرد.
وی تصریح کرد: استان مرکزی سومین استان سالمند کشور به شمار میآید که با این وجود متأسفانه هیچگونه زیرساخت سالمندی در استان، در نظر گرفته نشده است.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی ادامه داد: خوشبختانه استان مرکزی به لحاظ آمار مرگ و میر مادران و نوزادان در وضعیت مناسبی قرار دارد
جمالیان گفت: با توجه به میزان پوسیدگی دندان در استان مرکزی، اقدامات دندانپزشکی از نیازهای استان بوده که با توجه به بالا بودن نرخ خدمات دندان پزشکی، نیاز به توسعه مراکز دندانپزشکی دولتی مشهود است.
وی با اشاره به طرح پزشک خانواده افزود: رویکرد رئیس جمهور و وزیر بهداشت، اجرای عادلانه این طرح است اما اجرای مؤثر طرح پزشک خانواده نیازمند اعتباری در حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان است و موضوع حائز اهمیت در نظام ارجاع، وجود نارضایتی از این طرح در روستاها است چرا که طبق این طرح، مراجعه به پزشک متخصص منوط به تاییدیه با مهر پزشک بوده و در برخی از روستاها، پزشک حضور دائم ندارد.
وی ادامه داد: نظرات مردم این است که نظام ارجاع نتوانسته است خواستهها و انتظار مردم را پوشش دهد، اما در سیاست گذاری وزارت بهداشت، لزوم مراجعه مستقیم همگان به پزشک متخصص وجود ندارد و افراد باید طبق نظامارجاع پیش بروند.
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی افزود: در واقع نظام ارجاع با باور عموم مردم هماهنگ نیست چرا که اکثر مردم خواستار مراجعه آسان و بدون واسطه به پزشکان متخصص و فوق تخصص هستند و باید اذعان کرد امروزه یکی از امتیازات سیستم درمانی کشور به نسبت باقی کشورها، دسترسی آسان به متخصصان است که با توجه به پایین بودن رضایت مردمی از سیستم درمانی، ایجاد محدودیت با عنوان سیستم ارجاع و پزشک خانواده میتواند منجر به افزایش گلهمندی عموم مردم شود.
وی ادامه داد: مهاجرت پزشکان به تهران و خارج از کشور، به ویژه در سالهای اخیر از مهمترین چالشهایی است که با آن مواجه هستیم که با این روند نمیتوان به موضوع درآمد پزشکان زیاد مورد توجه قرارداد.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه ۸۵ درصد خدمات پزشکی در مراکز دولتی و ۱۵ درصد در مراکز خصوصی ارائه میشود، گفت: با توجه به اینکه طبق قانون اساسی، سلامت از وظایف دولت بوده، گسترش پوشش بیمهای و تقویت سیستم دولتی راه گذر از این چالش است.
جمالیان افزود: زندگی صنعتی کنونی منجر شده مردم، توجه به سلامت خود را نادیده گرفته و به مراکز جامع سلامت در شهرها مراجعه نکنند و با توجه به اینکه در این مراکز خدمات اندازهگیری فشارخون، قندخون، خدمات روانشناسی و اقدامات پیشگیرانه در حوزه دیابت انجام میشود انتظار میرود مردم با مراجعه به این مراکز، سلامت جسمی و روح و جوامع خود را مورد توجه ویژهتری قرار دهند.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: متأسفانه در زندگی صنعتی کنونی، میزان مراجعات مردم جهت استفاده از خدمات مراکز جامعه سلامت کم است و انتظار است شهروندان به مراکز جامعه سلامت شهری محله خود حتماً مراجعه و میزان فشار خون و دیابت را تست کنند.
جمالیان گفت: در خصوص ترک سیگار نیز با انجام مراقبتهای روانشناسی، اقدامات پیشگیرانه مناسبی انجام دهند چرا که مردم اکنون در خصوص مباحث بهداشتی و پیشگیری عملکرد ضعیفی دارند میکنند که بخشی از آن عوامل مرتبط با زندگی صنعتی و کم تحرکی است که توجه به این مهم باید مورد توجه ویژه باشد.
نظر شما