به گزارش خبرنگار مهر، اسماعیل بقایی در نشست خبری، در ابتدا یاد و خاطره شهید امیرعبداللهیان را گرامی داشت و اظهار کرد: دکتر امیرعبداللهیان الگو و اسوه در اخلاق و تواضع و مسئولیت پذیری و کاردانی و در زمان وزارت ایشان اتفاقات مهمی در عرصه سیاست خارجی رخ داد، از جمله عضویت ایران در شانگهای و بریکس بود. ایشان نقش مهمی در دفاع از مقاومت داشت.
وی ضمن گرامیداشت یاد شهید رئیسی و با اشاره به تحولات دو هفته اخیر در عرصه دیپلماسی از جمله سفرهای عراقچی به منطقه اشاره کرد و گفت: در منطقه همچنان با بحران همیشگی ناشی از زیاده خواهی و جنگ طلبی رژیم صهیونیستی مواجه بودیم. اتفاقات در غزه و کرانه باختری دردآور است. در ۲۴ ساعت گذشته نزدیک به ۲۰۰ انسان بیگناه کشته و تعداد زیادی زیر آوار هستند و این جنایات در سکوت و بی عملی شورای امنیت و سازمان ملل و نهادهای حقوق بشری و سکوت و حمایت فعال تسلیحاتی آمریکا، انگلیس و برخی کشورهای اروپایی در حال وقوع است.
وی افزود: جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی در تاریخ منطقه لکه ننگی است که هیچگاه پاک نخواهد شد و جنایتکاران صهیونیست و حامیانشان باید پاسخگو باشند.
غنی‌سازی یک امر فانتزی نیست که از ایران بخواهیم متوقف و تعلیق کند
سخنگوی وزارت امور خارجه در مورد اظهارات ویتکاف پیرامون مسئله غنی سازی، افزود: غنی سازی را آقای وزیر اشاره کردند. موضوع توقف غنی سازی به عنوان بخشی از چرخه طبیعی هسته‌ای ایران به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست. غنی سازی یک امر فانتزی نیست که از ایران بخواهیم متوقف و تعلیق کند. غنی سازی یک فناوری و نیاز است برای اطمینان از اینکه صنعت هسته‌ای ایران بدون وقفه به کار خود ادامه خواهد داد. این مهم، حقی است که طبق معاهده منع اشاعه از آن برخورداریم و هم حاصل زحمت دانشمندان ایرانی است. موضع ما صریح و روشن بیان شده است.
بقایی در مورد بسته‌های تحریمی آمریکا علیه ایران در طول دوران مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، تصریح کرد: کلمه دشوار را درباره مذاکره با آمریکا به کار بردم. شما با طرفی مواجهید که به هیچیک به قواعد متعارف دیپلماتیک قائل نیست. نفس اعمال تحریم در حالی که پیگیر مذاکرات هستند، نشانگر عدم جدیت است.
وی بیان کرد: هر بسته تحریمی جدید بار سیاست‌گذاران آمریکایی را بیشتر می‌کند و این تحریم‌ها مصداق جنایت علیه بشریت و حقوق بشر تک تک مردم ایران است و اثبات کننده این واقعیت است که نگاه سیاست‌گذاران آمریکایی نسبت به مردم ایران نگاه خصومت‌آمیز است و نباید به ادعاها درباره گفتگو و دیپلماسی باور کرد.
وی تاکید کرد: این روند دیپلماتیک را انتخاب کردیم چون بر این باوریم درباره موضوع هسته‌ای هیچ چیزی برای پنهان کردن نداریم. برنامه ایران صلح‌آمیز است. در گزارش‌های آژانس اثبات شده است. این روند پروسه مذاکراتی را دشوارتر خواهد کرد.
موافقتنامه ایران و روسیه به عنوان یکی از الویت‌های سیاست خارجی در دستور کار است
بقایی در مورد آخرین وضعیت معاهده ایران و روسیه گفت: مشارکت راهبردی ایران و روسیه موضوع مهمی است. این موافقتنامه به عنوان یکی از الویت‌های سیاست خارجی در دستور کار است. این معاهده در کمیسیون امنیت ملی بررسی شده است و انشاالله به صحن مجلس برای تصویب ارسال شود.
وی درباره مشارکت ایران در عملیات حفظ صلح سازمان ملل عنوان کرد: در رابطه با اعلام آمادگی ایران در جریان یک اجلاس عالی رتبه در برلین درباره عملیات حفظ صلح سازمان ملل است. از گذشته همکاریی‌هایی داشتیم و اعلام آمادگی هم کردیم در برنامه‌های حفظ صلح سازمان ملل مشارکت کنیم و این نشانگر رویکرد مسئولانه ایران برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی در مناطقی که منازعاتی است.
لازمه ارتقای سطح روابط با اروپا این است که کشورهای اروپایی از اقدامات غیرسازنده دست بردارند
سخنگوی وزارت خارجه در مورد اینکه آیا مذاکرات موازی ایران و آمریکا در جریان است و اینکه بین شمخانی و روبیو در حال مذاکره هستند؟ اظهار داشت: خیر، تنها روند مذاکراتی همین مذاکرات غیرمستقیم است که از سوی ایران وزیر خارجه و از طرف آمریکایی نماینده ویژه رئیس جمهور مدیریت می‌کند و هر چهار دور خیلی شفاف اطلاع رسانی شده است. همه چیز شفاف انجام شده و روند دیگری در این خصوص نیست.
وی ادامه داد: شرکت در مذاکرات برای اثبات حقانیت و حسن نیت و جدیت خود در رسیدن به یک تفاهم معقول، عادلانه و پایدار است و هم اینکه اساساً صرف شرکت در یک روند مذاکراتی به معنی پذیرش دیدگاه‌ها یا مطالبات طرف مقابل نیست. اگر چنین بود نیازی به روند مذاکراتی نداشتیم.
بقایی افزود: هر روند مذاکراتی برای پیگیری مسائل است. بر همین اساس چهار دور مذاکره کردیم. امیدواریم از این طریق بتوانیم به یک نتیجه معقول برسیم.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در مورد سخنان عراقچی پیرامون از سرگیری ارتباط با کشورهای اروپایی گفت: ما با کشورهای اروپایی ارتباط داریم. سفارتخانه‌های ما و آنها برقرار است. لازم است سطح روابط را ارتقا دهیم که لازمه آن این است که کشورهای اروپایی از اقداماتی که سازنده نیست دست بردارند. اینها موارد سختی نیست و بر اساس حقوق بین‌الملل و احترام و منافع متقابل است.
از خلع سلاح پ. ک. ک استقبال کردیم و امیدواریم سبب امنیت در منطقه باشد
بقایی در مورد اسنپ بک گفت: هیچ امر ناحق و هیچ اقدام غیردوستانه و خصمانه‌ای را بی پاسخ نمی‌گذاریم. استفاده از سازوکار ماشه مبنا و دلیل منطقی ندارد. برنامه ایران صلح‌آمیز است. اگر می‌توانند اثبات کنند کوچک‌ترین انحرافی در برنامه ایران صورت گرفته می‌توانند عنوان کنند در شورای امنیت مطرح می‌کنند.
وی ادامه داد: آنچه متوجه نیستیم سوءاستفاده این کشورها از اختیارات در شورای امنیت است. استفاده از این سازوکار به این معناست که طرف‌های استفاده کننده از این ابزار قائل به یک رویکرد مذاکراتی نیستند و به دنبال استفاده از ابزار ارعاب و تهدید علیه ایران هستند.
بقایی گفت: اقداماتی را بی تردید انجام خواهیم داد. این به معنی تجدیدنظر در رویکردهای ما خواهد بود. امیدواریم کشورهای اروپایی در رویکردهایی که در فضای رسانه‌ای اتخاذ کردند تجدیدنظر کنند و این شمشیر دولبه‌ای است.
وی با اشاره نقش قطر و عمان در مذاکرات، گفت: به طور کلی با همه کشورهای حاشیه خلیج فارس ارتباط خوبی داریم. هفته گذشته وزیر خارجه به عربستان، قطر، عمان و امارات سفری را داشتند و در مورد مذاکرات صحبت کردند. کشورهای خلیج فارس رابطه همسایگی را در نظر بگیرند و در دیدگاه و رویکردهایشان مبتنی بر پیشبرد منطقه قوی و با ثبات و مصون از سوءنفوذ باشد. نقش قطر در مذاکرات قطعاً بسیار مهم است و این یکی از نشانه‌های رویکرد اثرگذار ایران در نگاه به منطقه و توجه به همسایگان به عنوان شرکای مهم ایران در امر تلاش برای حفظ و صیانت منطقه در برابر هرگونه ناامنی و چالش‌هایی که ممکن است از سوی برخی اعمال شود.
وی با اشاره به خلع سلاح پ. ک. ک گفت: ما از خلع سلاح پ. ک. ک استقبال کردیم و امیدواریم سبب امنیت در منطقه باشد. مقامات اقلیم کردستان به مسئولیت خود برای جلوگیری از اقدامات تروریستی واقفند. حفظ تمامیت ارضی عراق برای ما مهم است.
سفر رئیس جمهور به عمان از مدتی قبل دستور کار بوده و انجام خواهد شد
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در مورد آخرین وضعیت انتصاب رؤسای نمایندگی‌ها گفت: در مورد انتصابات، تصمیم‌گیری شده است. مکزیک ابوالفضل پسندیده، اروگوئه مجتبی بنی اسدزاده، ساحل عاج میگونی و یکی از همکاران خانم برای سرکنسولگری در آلماتی سونا احمدی انتخاب شده است.
وی در مورد سفر پزشکیان به عمان گفت: این امر معمولی است. ما با عمان روابط خوبی داریم. این سفر از مدتی قبل دستور کار بوده و انجام خواهد شد اما جزئیات را دفتر رئیس جمهور اطلاع رسانی خواهند کرد.
وی در مورد بازداشت مهدیه اسفندیاری در فرانسه گفت: اطلاعاتی که از سفارت گرفتیم اینکه پس از پیگیری‌های مکرر دیدار کنسولی را اجازه دادند و همکاران کنسولی ما دیدار داشتند. برای ما اتهامات روشن نیست. تنها چیزی که شنیدیم اینکه در صفحات مجازی شأن در مورد مردم غزه حمایت کردند.
وی در مورد بازداشت اتباع ایرانی توسط انگلیس، ادامه داد: در انگلیس نیز کشورهای اروپایی از هم الگوبرداری می‌کنند. در بازداشت اتباع ایرانی در انگلیس تمام عناصر بازداشت خودسرانه دیده می‌شود. هنوز مشخص نشده به چه اتهامی بازداشت شدند. ۳ نفر هنوز بازداشت هستند و مابقی آزاد شدند و توضیح داده نشده که اتهامات آنان چیست. خود مفهوم ارتباط با دولت ایران مفهوم نامعلومی است، زیرا یک تبعه برای کارهای کنسولی باید با کشور خودش ارتباط داشته باشد. روز گذشته کاردار انگلیس احضار و مراتب اعتراض ایران گفته شد. ما خواستار توضیح مقامات انگلیس هستیم و این احتمال را که شائبه سیاسی دارد، رفع کنند.
ملاک و مبنای ما مواضع طرف آمریکایی در میز مذاکره است
بقایی در مورد اظهارات مقامات آمریکا در سطح رسانه‌ها، گفت: ملاک و مبنای ما مواضع صریحی است که طرف آمریکایی در میز مذاکره دارد. مذاکره قواعد خاص خود را دارد. نباید القا شود که موضع گیری‌هایشان در سطح رسانه برایمان مهم نیست، ما موضع گیری‌ها در مذاکره و سطح عمومی را رصد می‌کنیم. این تناقضات در روند مذاکرات تأثیر خواهد گذاشت.
هیچ پیشنهاد مکتوبی از آمریکا دریافت نکردیم؛ قرار نیست ایده کنسرسیوم جایگزین غنی سازی اورانیوم توسط ایران شود
وی در مورد پیشنهاد مکتوب آمریکا به ایران، گفت: موضوعات بسیار تکرار شده و بعضاً رسانه‌های فارسی زبان گزارشات منابع خارجی را ترجمه کردند و بر شبهات دامن زده است. ما هیچ پیشنهاد مکتوبی را دریافت نکردیم. این پیشنهاد اگر شفاهی هم بوده به صورت مکرر تغییر داده می‌شود و هر بار بحثی را طرف‌های مذاکره کننده مطرح می‌کنند. این خودش باعث ابهام و سردرگمی می‌شود. مواضعی که در میز مذاکره مطرح شده در مواردی با گزارشات رسانه‌ای کاملاً مغایر بوده است.
بقایی ادامه داد: نکته دیگر درباره کنسرسیوم است. ما هیچوقت آن را مطرح نکردیم و این ایده در دو دهه وجود داشته و در برخی موارد از برخی طرف‌ها بحث می‌شد. بد نیست در منطقه ما مجتمع‌های سوخت تشکیل شود تا همه کشورهای منطقه سرمایه گذاری کنند. اگر چنین ابتکاری باشد ما استقبال می‌کنیم اما چنین ایده‌ای قرار نیست جایگزین غنی سازی اورانیوم توسط ایران شود. اگر نیت از طرح آن این است که ما از غنی سازی منصرف شویم، چنین چیزی اتفاق نخواهد افتاد.
اعمال تحریم‌ها در طول انجام گفتگوها، نشانه ضعف جدیت طرف آمریکایی در مذاکره است
بقایی در مورد اعمال تحریم‌ها از سوی آمریکا تصریح کرد: موضوع تحریم جدید نیست و افزود: قطعاً نمی‌توانیم دست روی دست بگذاریم که آمریکا مجموعه قوانین تحریمی که مبنای قانونی ندارد و از لحاظ حقوق بشری مردود و محکوم است به اجرا بگذارد. راه‌های مختلفی را انتخاب کرده‌ایم که منافع خود را تأمین کنیم.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره تحریم‌ها در طول انجام مذاکرات، عنوان کرد: این را به عهده مردم ایران و جامعه بین‌المللی می‌گذارم که تا چه میزان طرف مذاکره جدیت دارد و قطعاً به هیچ عنوان نشانه حسن نیت و جدیت تلقی نمی‌شود.
وی در مورد اقدام عملی برای حقابه ایران از هیرمند گفت: حتماً هر بحثی با طرف افغانستانی مطرح کنیم جدی و شفاف است. در گفتگویی که وزیر خارجه حکومت سرپرست افغانستان با وزیر خارجه و بهرامی مدیرکل آسیای جنوبی در حاشیه مجمع گفتگوی تهران داشت به تعهد افغانستان به معاهده هیرمند تأکید داشت و حتی فراتر رفت که اگر چنین معاهده‌ای نبود ما به عنوان همسایه خود را موظف به تأمین حقابه می‌دانیم.این موضوع را در دستورکار همواره داشته و داریم.
تا این لحظه هیچ زمان و مکانی برای دور پنجم مذاکرات قطعی نشده است
بقایی در مورد مبارزه با ریزگردها در منطقه و ممانعت از بیابان‌زایی، تصریح کرد: گرد و غبار با منشأ خارج از مرزها بسیاری از شهرها و روستاهای ما را دچار مشکل کرده و از چند سال قبل بحث ایجاد سازوکار منطقه‌ای برای همکاری جهت مقابله با بیابان‌زایی از جمله با تثبیت شن‌های روان و درختکاری در دستور کار بوده و تا الان دو سه نوبت نشست‌های منطقه‌ای برگزار شده است برای راه‌حل همکاری منطقه‌ای.
بقایی افزود: سازمان محیط زیست پیگیر این موضوع است و امروز صبح با خانم انصاری صحبت کوتاهی داشتم و پیگیر هستند و ما در دستگاه دیپلماسی وظیفه داریم پیگیری کنیم. با عراق، کویت، عربستان و در مقطعی با سوریه صحبت‌هایی شد چون بخش قابل توجهی از گرد و غبار از سوی بیابان‌ها این کشورها می‌آید. این پدیده نیازمند همکاری کشورهای منطقه است. امیدواریم با توجه به فضای خوب همکاری، ایجاد سازوکار منطقه‌ای در این خصوص در دستورکار قرار گیرد و کار عملیاتی مؤثر و هدفمند انجام دهیم.
وی در مورد زمان و مکان برگزاری دور پنجم مذاکرات، گفت: تا این لحظه هیچ زمان و مکانی قطعی نشده است.
بقایی در مورد گفتگوها با اروپا و دور بعدی آن، گفت: ما قائل به تداوم گفتگو با اروپا هستیم. زمان و مکان پس از مشورت اعلام خواهد شد.
طرف اروپایی تمایل به بازیگری سازنده در روند مذاکرات ندارد
بقایی در مورد عدم حضور اروپا در مذاکرات ایران و آمریکا، گفت: اروپایی‌ها حتماً می‌توانند نقش سازنده‌ای را ایفا کنند که این انتخاب خودشان است. این عدم حضور به نوعی انتخاب خودشان بوده و طی ماه‌های اخیر آنها نشان ندادند که به دنبال رویکرد سازنده هستند بلکه گفتارها و رفتارهای آنان از جمله طرح قطعنامه‌ها در شورای امنیت و طرح سازوکار ماشه نمی‌تواند نشانه رویکرد سازنده باشد. طرف اروپایی تمایل به بازیگری سازنده در روند مذاکرات ندارد.
وی در مورد زمان پایانی برجام، گفت: قطعنامه ۲۲۳۱ تا اکتبر ۲۰۲۵ زمان دارد و بعد از آن موضوع هسته‌ای ایران باید از دستورکار شورای امنیت خارج شود.
خلف وعده آمریکا در قبال ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه به غزه
بقایی درباره عدم اجازه ارسال محموله‌های انسان‌دوستانه به غزه، گفت: این نشانه دیگری است که نمی‌توان به وعده طرف آمریکایی که قرار بود نقشی مثبت ایفا کند، اعتماد کرد. تقریباً بلافاصله بعد از نشان دادن حسن نیت از طرف حماس عملاً حملات رژیم صهیونیستی تشدید شد و ۲۰۰ انسان بی گناه به خاک خون کشیده شدند. این واقعیت‌های منطقه ما را نشان می‌دهد و اینکه طرف آمریکایی عملاً به وعده‌های خود وفا نکرده است.
وی در مورد احتمال سرمایه گذاری طرف آمریکایی در ایران و همچنین تحریم‌های آمریکا علیه کشورمان، افزود: موضوع تحریم چیز جدیدی نیست و ما سال‌ها با تحریم‌های چند لایه آمریکا مواجه هستیم و نمی‌توانیم دست روی دست بگذاریم که آمریکا تحریم‌ها را به اجرا بگذارد. ما راه‌های متنوع را قطعاً خواهیم رفت. قضاوت تحریم‌هایی را که در حین مذاکرات در حال اعمال است، برعهده جامعه جهانی می‌گذارم. موضوع سرمایه گذاری بارها مطرح شده است. آن چیزی که شرکت‌های آمریکایی را از فعالیت اقتصادی در ایران منع کرده، قوانین تحریمی خود آمریکا است. مشکل از طرف قانون‌گذاران آمریکا است‌که با وضع تحریم‌ها هرگونه مراوده اقتصادی بین اشخاص را منع کردند. این باید از طرف آمریکا حل و فصل شود.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در مورد گزارش شورای روابط خارجی اروپا مبنی بر نام بردن از ایران به عنوان عنصر بی ثباتی در منطقه، تاکید کرد: من این گزارش را ندیدم. این بیشتر به طنز شبیه است که ایران را در کنار رژیم اسرائیل قرار داده است.
وی با طرح این سوال که آیا این ایران است که خاک کشورها را اشغال کرده است، تصریح کرد: آیا این ایران است که بیش از ۶۰ هزار انسان بیگناه را به شهادت رسانده است؟ نمی‌شود از سویی چنین ادعاهایی مطرح شود، آن وقت آلمان دومین حامی رژیم صهیونیستی باشد. اگر قرار است برای چنین گزارش‌هایی اعتباری قائل شد، باید طرف‌های اروپایی صادقانه تصمیم بگیرند و واقعیت‌ها را ببینند.
غنی‌سازی به منزله عدم استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای نیست
وی در واکنش به گزارش‌هایی مبنی بر توقف غنی سازی ایران در زمان مقرر، گفت: خیر ایران راضی نیست. واقعاً یک سفسطه آشکار است که بگوییم هر کس غنی سازی انجام می‌دهد، به دنبال اهداف نظامی است. این سفسطه‌ای آگاهانه و کاملاً همراه با سوءنیت برای انحراف افکار عمومی است. به هیچ عنوان غنی‌سازی به منزله عدم استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای نیست. شما نمی‌توانید در منطقه‌ای که یک رژیم نسل کش و جنایتکار وجود دارد، چنین شرایطی را نادیده بگیرید و از کشوری که عضو سازمان منع اشاعه است و برنامه آن کاملاً صلح آمیز بوده انتظار داشته باشید که برنامه صلح آمیز خود را تعطیل کند. این غیراخلاقی و غیرقانونی است.
بقایی در پاسخ به این سوال که آیا ایران پیشنهادی بیشتر از برجام داده یا خیر، گفت: ما به دنبال تسلیحاتی سازی برنامه صلح آمیز هسته‌ای خود نیستیم و حاضر به پذیرش میزان زیادی از بازرسی‌ها در برجام شدیم. برجام هنوز زنده است و طبق حقی که برای ما وجود دارد، ناچار شدیم بعد از خروج آمریکا برخی تعهدات خود را انجام ندهیم. ما گفتیم آماده همکاری هستیم و در این زمینه حاضریم سازوکارها و تدابیری را با نظارت آژانس ترتیب دهیم. اما اگر نظر طرف مقابل این باشد که غنی سازی متوقف شود، این صورت مسئله را عوض می‌کند.
نظر شما