خبرگزاری مهر، گروه استانها: سوم خرداد ۱۳۶۱، یادآور آزادسازی خرمشهر و ثبت یکی از درخشان‌ترین نقاط تاریخ معاصر ایران است؛ رویدادی که نه‌تنها یک دستاورد نظام است بلکه نمادی از همدلی، ایثار و پیوند ناگسستنی ملت ایران در دفاع از هویت و شرافت ملی تلقی می‌شود. خرمشهر از نخستین روزهای جنگ تحمیلی به نقطه تمرکز مقاومت و ایستادگی ملت ایران بدل شد؛ شهری که مردان و زنان آن در برابر ارتش تا دندان مسلح عراق ایستادند و با کمترین امکانات، بزرگ‌ترین حماسه‌ها را رقم زدند. آزادسازی خرمشهر اما، فراتر از یک پیروزی نظامی، به نقطه عطفی در تاریخ وحدت ملی بدل شد.
سردار اهوازیان: خرمشهر شهر ۳۶ میلیون نفر بود
سردار عبدالفتاح اهوازیان، از فرماندهان دوران دفاع مقدس، در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به شب آغاز عملیات بیت‌المقدس اظهار کرد: در پنج کیلومتری اهواز، همه بی‌قرار بودیم. عبور سانتی‌متر به سانتی‌متر از خطوط دشمن و مجروحیت‌های ابتدایی، هیچ‌کس را از نبرد بازنداشت. عشق رسیدن به مسجد جامع خرمشهر، انرژی عجیبی به همه داده و خواب را از چشم‌ها ربوده بود.
فرمانده دوران دفاع مقدس افزود: آن روزها، امکانات ما محدود بود. امروز ما همه چیز داریم، ولی آن موقع بچه‌ها با حداقل‌ها می‌جنگیدند؛ ده‌ها کیلومتر پیاده‌روی، کوله‌های سنگین و گاهی حتی نصف وعده غذا هم گیرمان نمی‌آمد. با همین بضاعت اندک، حماسه‌ای آفریدیم که به فتح الفتوح شهرت یافت.
وی با بیان اینکه آزادسازی خرمشهر نقطه استارت پیروزی‌های بعدی ایران در جنگ بود، گفت: در زمان سقوط خرمشهر، بیش از یک سوم شهدای ما شناسنامه خرمشهری داشتند؛ اما در آزادسازی این شهر، حدود ۶۴۰۰ شهید از همه نقاط کشور تقدیم شد. وقتی خرمشهر آزاد شد، گویی به شهر ۳۶ میلیون نفر آن زمان خوش‌آمد گفتیم. این وحدت ملی در دفاع از میهن مثال‌زدنی بود.
اهوازیان درباره تفاوت قوا در نبرد آزادسازی خرمشهر خاطرنشان کرد: عراق برای تصرف خرمشهر سه لشکر و دو تیپ آورده بود، اما ایران در بازپس‌گیری شهر، با تجهیزات مردمی و نظامی در مقابل دو لشکر زرهی، دو لشکر پیاده، یک لشکر مکانیزه، ۱۰ گردان توپخانه، ۱۰ تیپ مستقل، ۳ تیپ نیروهای مردمی و ۲ تیپ گارد مخصوص عراق ایستاد و آن‌ها را شکست داد.
فرمانده دوران دفاع مقدس، با تاکید بر اخلاق‌مداری رزمندگان اظهار کرد: ما حدود پنجاه تا شصت هزار اسیر عراقی داشتیم. با اینکه غذای ما ساده بود، اما مسئولین و امام تأکید داشتند که اسرا مهمان هستند و باید با احترام و غذای مناسب از آن‌ها پذیرایی کنیم، حتی اگر خودمان همان غذا نخوریم. این رفتار اسلامی، موجب تغییر نگرش بسیاری از اسرا شد.
وی در پایان خطاب به جوانان امروز تصریح کرد: ایران مال همه ایرانیان است. جوانان باید وحدت را حفظ کنند، در دفاع از میهن، جناح و قومیت بی‌معناست. اگر قایق ایران سوراخ شود، همه غرق می‌شویم. حتی اگر با دین و سیستم مشکل داریم، باید سرباز وطن باشیم.
محمددوست: خرمشهر نماد مقاومت و ایثار ملت ایران است
محمدحسین محمددوست، نویسنده و پژوهشگر حوزه فرهنگ ایثار، در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت عملیات بیت‌المقدس اظهار کرد: عملیات بیت‌المقدس در سوم خرداد ۱۳۶۱، یکی از مهم‌ترین و تاریخی‌ترین رویدادهای جنگ ایران و عراق بود. جنگ ایران و عراق، جنگ اراده‌ها بود؛ عراق با حمایت قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای خرمشهر را اشغال کرد، اما ملت ایران با ایمان، وحدت و فداکاری موفق شد این شهر را آزاد کند.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه فرهنگ ایثار افزود: ویژگی بارز این عملیات، همدلی و ایثار رزمندگان از سراسر کشور بود. جوانان و مردان دلیر ایرانی، با جانفشانی و ازخودگذشتگی، در برابر دشمن ایستادگی کردند. فتح خرمشهر، نه فقط یک پیروزی نظامی، بلکه احیای روح ملی و افزایش همبستگی بود.
وی تصریح کرد: فتح خرمشهر، الگویی برای مبارزه با ظلم و تجاوز شد و تا امروز، این روز به عنوان نماد مقاومت و ایثار در تاریخ معاصر ایران باقی مانده است.
حسن علوی: رمز پیروزی، همدلی و فداکاری بود
حسن علوی، از رزمندگان و راویان دفاع مقدس نیز در گفتگو با مهر با یادآوری فضای خرمشهر در روزهای منتهی به آزادسازی اظهار کرد: خرمشهر قبل از آزادی، شهری سوخته و زخمی بود. اما با وجود همه سختی‌ها، امید به آزادی در دل همه موج می‌زد. رزمندگان با همه وجود جنگیدند و حتی کودکان و زنان در پشت جبهه با پشتیبانی و دعا نقش‌آفرینی می‌کردند.
این رزمنده و راوی دفاع مقدس افزود: «مهم‌ترین ویژگی رزمندگان، همدلی بود. همه از هر قوم، زبان و مذهب، دوشادوش هم بودند. حتی در تقسیم آب و غذا، کسی به خودش فکر نمی‌کرد. رمز موفقیت، همین وحدت و عشق به ایران بود. یادم هست یک شب، با وجود خستگی مفرط، پسر روستایی کنارم سهم آبش را به رزمنده‌ای داد که تشنه‌تر بود و خودش تا صبح دوام آورد. این‌ها درس‌هایی است که باید برای نسل امروز ماندگار شود.
وی در خصوص تأثیر آزادسازی خرمشهر بر روحیه ملی گفت: وقتی خبر آزادی شهر پخش شد، همه ایران یکپارچه فریاد زدند: خرمشهر آزاد شد! این تنها پیروزی رزمندگان نبود، بلکه پیروزی ملت بود. بعد از آن، در هر خانه‌ای عکس خرمشهر و جمله معروف امام (ره) نصب شد. این واقعه نشان داد اگر ملت ایران متحد باشد، هیچ دشمنی نمی‌تواند بر او غلبه کند.
ابعاد اجتماعی و فرهنگی فتح خرمشهر
فتح خرمشهر، جامعه ایران را متحول کرد. این رویداد موجب شد مردم با هر گرایش و پیشینه‌ای، حول پرچم ایران جمع شوند و مشارکت اجتماعی، حس مسئولیت‌پذیری و فرهنگ مقاومت و ایثار به عنوان ارزش‌های محوری در جامعه نهادینه شود. کارشناسان معتقدند نقش زنان، نوجوانان و اقوام مختلف در دفاع مقدس، در عملیات آزادسازی خرمشهر به وضوح دیده شد و پیوند نسل‌ها در انتقال ارزش‌های دینی و ملی مستحکم‌تر شد.
اخلاق‌مداری و انسانیت در خط مقدم
اخلاق‌مداری و نوع‌دوستی رزمندگان، بخش مهمی از خاطرات خرمشهر را تشکیل می‌دهد. همان‌گونه که سردار اهوازیان اشاره کرد، برخورد انسانی با اسرای عراقی، جلوه‌ای از فرهنگ اسلامی و ایرانی بود. این رفتار نه تنها در دنیا بازتاب یافت، بلکه موجب تغییر نگرش بسیاری از اسرا نسبت به ایران شد. رزمندگان حتی در نبود امکانات، غذای خود را با یکدیگر و گاه با اسرا تقسیم می‌کردند و اقوام مختلف ایرانی در کنار هم، فارغ از تفاوت‌های ظاهری، با یک هدف مشترک به دفاع از وطن پرداختند.
خرمشهر، چراغ راه آینده ایران
آزادسازی خرمشهر، فراتر از یک پیروزی نظامی، یک همدلی ملی بود. سوم خرداد، روزی است که باید آن را بیش از یک رویداد نظامی، به عنوان یادآور همدلی، ایثار و اخلاق ملت ایران پاس داشت. امروز، پس از سال‌ها، خرمشهر همچنان متعلق به همه ایرانیان است و یادآور این حقیقت که اگر ملت ایران در کنار هم بماند، هیچ دشمنی یارای شکست او را ندارد.
نظر شما