از تاریکی تا تدبیر؛ نبرد با ناترازی
در سال‌های اخیر، ناترازی در انرژی به یکی از چالش‌های مهم و اثرگذار بر زندگی مردم و روند توسعه کشور تبدیل شده است. هر سال با آغاز فصل گرما و افزایش مصرف برق در بخش خانگی، صنعتی و کشاورزی، هشدارهای نگران‌کننده‌ای درباره احتمال خاموشی‌ها و فشار مضاعف بر نیروگاه‌ها شنیده می‌شود. اما واقعاً ریشه این ناترازی چیست و چه تبعاتی برای اقتصاد و جامعه دارد؟
انرژی به عنوان شریان اصلی زندگی مدرن، پیش‌نیاز بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی، درمانی، آموزشی و رفاهی است. هرگونه اختلال در تأمین پایدار آن به سرعت خود را در ابعاد مختلف جامعه نشان می‌دهد؛ از اختلال در تولید کارخانه‌ها و صنایع بزرگ گرفته تا وقفه در ارائه خدمات، مشکلات سیستم حمل‌ونقل شهری، آسیب‌هایی به سیستم‌های درمانی، و حتی مختل شدن زندگی روزمره مردم. به همین دلیل است که ناترازی در تولید و مصرف انرژی فقط یک معضل فنی نیست، بلکه به معضلی ملی با ابعاد اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده است.
علل این ناترازی را می‌توان در چند دسته کلی جای داد: رشد سریع و بی‌برنامه مصرف، فقدان سرمایه‌گذاری کافی برای توسعه نیروگاه‌ها و زیرساخت‌ها، بهره‌وری پایین شبکه توزیع و تولید، مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها که باعث کند شدن روند بازسازی و نوسازی نیروگاه‌ها شده است، و البته عدم شفافیت در قیمت‌گذاری و مدیریت مصرف. از طرف دیگر، تغییرات اقلیمی و کم‌آبی نیز سبب کاهش تولید نیروگاه‌های برق‌آبی شده و فشار بیشتری به سایر منابع تولید تحمیل می‌کند.
اما مواجهه با این بحران تنها با هشدار دادن کافی نیست؛ باید از همین امروز تدابیر اساسی اندیشید. راهکارهایی مانند افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر، اصلاح الگوی مصرف، ارتقای بهره‌وری نیروگاه‌ها و شبکه، تشویق به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، و همچنین آگاه‌سازی افکار عمومی درباره اهمیت مدیریت مصرف برق، از جمله مسیرهایی است که می‌تواند وضعیت را بهبود ببخشد.
پرونده پیش‌رو تلاش دارد ضمن بررسی زوایای مختلف ناترازی برق، با تکیه بر داده‌ها و تحلیل‌های کارشناسی، ابعاد این بحران را به تصویر بکشد و راهکارهایی را برای عبور از این “تاریکی” و رسیدن به “تدبیر” در مدیریت انرژی کشور پیشنهاد دهد.
