خبرگزاری مهر، گروه استانها-علیرضا صفاری‌فر: در حاشیه کویر مرکزی ایران و در فاصله ۳۵۰ کیلومتری جنوب پایتخت، شهر آرام و زیبایی به نام اردستان قرار دارد.
اسم اردستان یادگار دوران باستان است؛ به معنای زمین مقدس یا زمین پوشیده. گاهی آن را ارگ‌دستان هم گفته‌اند به معنی جایگاه و کاخ زال دستان پدر رستم.
اردستان را می‌توان از شهرهای کهن ایران دانست. جایی که هنوز آثار هفت شهر «لیلاز»، از شهرهای مهم ایران باستان، در آن باقی‌ست. این کهن‌سالی اردستان آن را به افسانه‌ها و داستان‌های قدیمی گره زده و این پیوند در جای جای اردستان مشاهده می‌شود.
انار اردستان، زبانزد منطقه است
بافت شهر اردستان به صورت باغ-شهر است و در اکثر کوچه‌ها، باغ‌های انار و انجیر وجود دارد. این باغ‌ها با جوی‌های آبی که آنها را سیراب می‌کنند، موجب طراوت این شهر کویری شده، مخصوصاً باغ‌های جنوب اردستان که هوای شهر را به اندازه‌ی قابل توجهی خنک‌تر و مطبوع‌تر کرده‌اند.
در انتهای بسیاری از کوچه‌ها منظره‌ی دشت‌های زیبای غلات و صیفی دیده می‌شود. کوچه‌هایی که در ابتدای آنها نشانه‌های زندگی شهرنشینی و در انتهای آنها تصویر باز دشت‌ها و بوی گندم می‌آید.
شغل بیشتر مردم شهر اردستان از گذشته تا به امروز کشاورز بوده و سال‌هاست که به مدد آب قنات‌ها توانسته‌اند خاک این شهر را زنده نگه دارند.
این روزها گرچه به سبب خشکسالی کمتر خبری از کاشت محصولاتی مانند گندم، جو و کتان در این شهر به گوش می‌رسد و کشت کشاورزان متناسب با شرایط تغییر کرده، اما هنوز انار اردستان زبانزد افراد منطقه است.
مناظر و چشم‌اندازها در نقاط مختلف شهر زیبای اردستان ساده و بسیط هستند، چنانکه زیبایی آسمان آبی از هر طرف قابل رؤیت است؛ در امتداد خیابان اصلی شهر می‌توان بنای مسجد جامع را مشاهده کرد و از زیبایی این شاهکار تاریخی لذت برد.
مسجد جامع، قلب تپنده شهر
مسجد جامع اردستان قلب تپنده شهر و منعکس کننده شرایط اجتماعی شهر بوده است. نکته درخور توجه در این مسجد، ارتباط بسیار قوی میان فضا و طبیعت است. در سمتی از مسجد باغ‌ها و در سمت دیگر آن، بافت شهری قرار گرفته است.
مسجد جامع اردستان ابتدا آتشکده‌ای ساسانی بوده و مسجد بعداً بر روی بقایای آتشکده بنا شده. این مسجد یادگار دوران سلجوقیان و اولین مسجد دو طبقه و دومین مسجد چهار ایوانی جهان اسلام است.
معماری مسجد جامع اردستان متناسب با اقلیم اردستان است به گونه‌ای که در زمستان گرم و در تابستان خنک و دلپذیر است. مذهب و توجه به دین و اهل بیت همیشه در نظر مردم شایسته احترام بوده و وجود مساجد چند طبقه قدیمی گواه خوبی برای این ادعاست.
مهندسی قنات؛ از قنات دوطبقه «مون» تا قناعت «ارونه»
شهر اردستان به خاطر قرار گرفتن در منطقه کویری آب محدودی دارد و همین محدودیت باعث شده مهندسی قنات‌های اردستان منحصربه‌فرد باشد.
یکی از قنات‌های معروف اردستان که در فهرست آثار یونسکو هم ثبت شده قنات دوطبقه «مون» است. دو جریان آب که کاملاً روی هم قرار گرفته ولی آب آنها از نظر مزه متفاوت است و با هم مخلوط نمی‌شوند.
قنات دیگر معروف در اردستان، قنات «ارونه» است. قنات «ارونه» را جزو شاهکارهای تقسیم آب می‌دانند. آب این قنات همواره جاری بوده و معروف است که حتی بعد از هفت دوره خشکسالی، خشک نمی‌شود.
مقبره پیر مرتضی
مقبره پیر مرتضی که با شماره ۱۲۱۱۹ در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید، در محله فهره قرار دارد. این مقبره ظاهراً به دست پیر مرتضی علی اردستانی به‌عنوان خانقاه و مدرسه احداث و بعد از وفاتش در آن به خاک سپرده شد.
سازه تاریخی مزبور دارای گنبدی مرتفع و زیبا است که در زیر آن، قبر پیر مرتضی علی اردستانی فرزند امیر شمس الدین محمد اردستانی (ندیم شاه منصور)، قبر همسر پیر مرتضی و قبر پیر جمالی اردستانی عارف معروف قرن نهم هجری قمری به چشم می‌خورد. روی محجر چوبی اطراف این قبرها علاوه بر هفت بیت شعر، سال ۱۰۳۹ به‌عنوان سال ساخت سنگ قبر و ضریح ذکر شده است.
پیر مرتضی یکی از عرفای دوره ایلخانی بود و قدمت سازه کنونی مقبره به دوره صفویه می‌رسد. این بنای مربعی کوچک، دو ایوان ساده در دو سمت جنوب و شمال دارد و ورودی بقعه در ایوان جنوبی است.
مسجد خسرو، شاهکار معماری عصر صفوی در اردستان
در گوشه‌ی دیگری از شهر، مسجد تاریخی و ارزشمند دیگری به نام مسجد خسرو قرار دارد. مسجد خسرو که در دوره صفوی بنا شد سه طبقه و یک شبستان دارد. گنبد زیبای این مسجد روی یک فضای باز مربع شکل است که زیبایی منحصربه‌فردی به این بنا بخشیده. در کنار این مسجد تاریخی آب‌انباری متعلق به دوران قاجار نیز ساخته شده است.
آبشار آب دام‌دام
کوهستان‌های سرسبز و جریان آب زلال این آبشار، منظره‌ای خیره‌کننده را ارائه می‌دهد که گردشگران را برای ساعت‌ها تصور خود را در آن گم می‌کنند؛ منطقه گردشگری آب دام دام در روستای رودخانه اردستان چشم‌اندازی زیبا برای گردشگران است.
مذهب و توجه به دین و اهل بیت همیشه در نظر مردم شایسته احترام بوده و وجود مساجد چند طبقه قدیمی گواه خوبی برای این ادعاست. حتی داستان جنگ سلطان حسین و امیر اویس حول محور مذهب شیعه و سنی سال‌هاست که از دهان مردم اردستان برای فرزندانشان نقل می‌شود.
شهر اردستان این دیار با اصالت ایران، سال‌ها با صدای کهن و آرام خود دعوت کننده علاقه‌مندان به دیدن تاریخ، فرهنگی و زمین سبز و هوای پاکش بوده، اگر چشم‌هایتان از شهرهای دودگرفته و ساختمان‌های بلند خسته شده، اردستان منتظر تسکین نگاه‌های زیبای شماست.
نظر شما