خبرگزاری مهر - مجله مهر: در هیچ‌یک از تقویم‌های رسمی جهان، روزی با عنوان «خواب‌آلودگی اجتماعی» به ثبت نرسیده است اما گاهی برخی صحنه‌ها در فضای عمومی، انگار یادآور مراسمی نانوشته‌اند که بی‌خبر در گوشه‌ای از شهر در حال برگزاری است. جایی که مرز میان خلوت خانه و فضای جامعه چنان محو می‌شود که دیگر معلوم نیست کدام رفتار خصوصی، ناگهان در ویترین عمومی جا خوش می‌کند.
این همان لحظه‌ای‌ست که «عمومی بودن» از معنا تهی می‌شود زمانی که نه تنها فضای عمومی هیچ‌گونه اثرگذاری بر رفتار فرد ندارد، بلکه ما بی‌آنکه بخواهیم شاهد تداوم رفتاری هستیم که مرزهای میان مکان‌های عمومی و خصوصی را در هم می‌شکند. گویی نظم جمعی به آهستگی و بدون اعلام قبلی در یک لحظه خاموش و بی‌سر و صدا فرو می‌ریزد.
حتی در بسیاری از کشورهایی که ادعا دارند از الگوی «آزادی فردی» پیروی می‌کنند، مردم به تناسب پوشش خود با موقعیت مکانی توجه ویژه‌ای دارند، چراکه هر مکان اقتضائات خاص خود را می‌طلبد.
برای آن‌که نگاه منصفانه‌تری داشته باشم، تصمیم گرفتم از یکی از بی‌طرف‌ترین منابع این روزها کمک بگیرم: هوش مصنوعی. از آن پرسیدم که در دیگر نقاط جهان، مواجهه با فضای عمومی چه قواعدی دارد؟ پاسخ ساده اما پرمعنا بود: «در اغلب کشورها، پوشش در اماکن عمومی تابع عرف اجتماعی، موقعیت مکانی و نوع خدماتی‌ست که افراد دریافت می‌کنند. لباس خانه، برای خانه است؛ همان‌طور که لباس کار، برای کار.» به نظر می‌رسد حتی هوش مصنوعی هم توانسته مرز میان سلیقه شخصی و هنجار جمعی را بهتر از برخی انسان‌ها تشخیص دهد.
اما برای اینکه تحلیل کلی‌اش را در بستر یک موقعیت واقعی بسنجیم، تصمیم گرفتم مسئله‌ای مشخص را مطرح کنم؛ ویدئویی که این روزها در فضای مجازی بازتاب زیادی داشته است. از او پرسیدم ویدئویی در فضای مجازی منتشر شده که در آن زنی با لباس نامناسب وارد بانک شده است. این رفتار از نظر قانونی و اجتماعی چه جایگاهی دارد و چه پیامدهایی می‌تواند برای نظم و هنجارهای عمومی داشته باشد؟
همچنین هوش مصنوعی در جواب اینک این کار با عرف جامعه فاصله دارد، می‌گوید، ورود با پوشش نامتعارف به مکان‌های عمومی، نقض هنجارهای اجتماعی محسوب می‌شود چون با انتظارات فرهنگی و قوانین نانوشته جامعه در تضاد است.
او همچنین در برابر سوال اخلاق عمومی در این رابطه پاسخ داد، چنین رفتارهایی می‌تواند تعرض به حریم بصری دیگران تلقی شود، چون افراد در فضای عمومی انتظار دارند با تصاویری سازگار با عرف مواجه شوند. حریم بصری، در اخلاق عمومی جایگاه مهمی دارد و در حقوق نیز، هرچند به‌صورت مستقیم کمتر به آن پرداخته شده، اما در قالب «آزار بصری» یا «اخلال در نظم عمومی» قابل بررسی است.
همچنین در کشورهایی مختلف پوشش نامناسب در فضای عمومی با تذکر و جریمه همراه است و هوش مصنوعی در پاسخ به این سوال گفته، بله، در اغلب کشورهای دنیا برای پوشش در فضاهای عمومی استانداردهایی وجود دارد. حتی در جوامع به‌ظاهر آزادتر هم، اگر پوشش فرد از حد معینی فراتر رود (مثلاً برهنگی یا پوشش بسیار تحریک‌آمیز)، ممکن است با تذکر، جریمه یا حتی برخورد قانونی مواجه شود. پس نظارت بر پوشش در مکان‌های عمومی، در سطوح مختلف، موضوعی مرسوم و پذیرفته‌شده در دنیاست.
هوش مصنوعی درباره استانداردهای دیگر کشورها و قوانینی که برای پوشش در فضاهای عمومی دارد پاسخ می‌دهد، در بسیاری از کشورها، استاندارد پوشش در فضاهای عمومی بر پایه عرف، فرهنگ و ارزش‌های غالب جامعه تعیین می‌شود. این استانداردها گاهی به‌صورت صریح در قالب قوانین (مثل ممنوعیت برهنگی یا پوشش تحریک‌آمیز در اماکن عمومی) و گاهی به‌صورت مقررات محلی یا دستورالعمل‌های محیطی (مثل بانک‌ها، مدارس یا اداره‌ها) اعمال می‌شوند.
در کشورهایی همچون آلمان، ژاپن و ترکیه و سنگاپور پوشش غیراخلاقی و خلف نظم عمومی تا تذکر و پیگرد قانونی همراه خواهد بود.
نظر شما